Kto je okładki, ten jest piękny i gładki!

Interesujące jest to, że poetki przestają „odbijać się” od jednych i tych samych paradygmatycznych metafor – czyli nie dość, że nie powielają spetryfikowanych klisz, to nie muszą też zaczynać od ich negowania jako poziomu zero poetyckiej refleksji. Korzystają też z zupełnie innego instrumentarium językowego, które pozwala im inaczej rozkładać akcenty.

Po przeczytaniu około 350 książek dochodzę do wniosku, że potrzeba pisania w narodzie jest nadal za duża, a ten margines, na który przelewa się poetyckie ambicje, jest przepastny w stosunku do rozmiarów centrum – Jakub Skurtys podsumowuje rok 2019 w poezji polskiej.

Pierwsza część ankiety, w której pytamy o najważniejszy, najciekawszy, najbardziej niedoceniony lub najbardziej reprezentatywny utwór literacki ostatniej dekady. Na początek wypowiedzi Jarosława Fazana, Pawła Kaczmarskiego, Adama Lipszyca i Joanny Orskiej.

Ankieta podsumowująca dekadę w kulturze cyfrowej. Na pytania o najistotniejsze zjawiska, punkty przejścia i wizje przyszłości odpowiadają: Piotr Puldzian Płucienniczak, Aleksandra Pieńkosz, Magdalena Kamińska, Rafał Sowiński.

To, co robiła cała młoda krytyka, było swego rodzaju awangardową robotą. Było i jest. Skoro nie zajmiemy centralnych pozycji, bo nie godzimy się na reprodukowanie języka i władzy, które odpowiadają centrum, to zostaje nam tylko praca na marginesach. Język tej młodej, politycznie niepokornej krytyki nawiedza centrum jak marksowskie widma. I dobrze, niech im się śni po nocach, nawet gdyby to miała być jedna noc w roku.

Współczesne powieści podkreślają i estetyzują izolację historyczną, kulturową, społeczną i gospodarczą wsi. Widziana w ten sposób wieś pozostaje rozmytą przestrzenią zamieszkaną przez przezroczyste podmioty uczestniczące w pochodzie pokoleń, sporadycznie zakłócanym przez inwazję nieprzekraczalnej odmienności.

Ostatnio wydane książki o psychoanalizie nieuchronnie prowadzą do wniosku, że powinnyśmy odczuwać żal, że nie zadomowiła się ona w Polsce w większym stopniu, gdyż to właśnie w niej krył się potencjał tak indywidualnej, jak i społecznej emancypacji. Historia freudyzmu w Polsce jest nam zatem opowiadana głosem nacechowanym afektywnie.

Tragedia człowieka, uzbrojonego w maszyny i serce oraz dialektykę natury, musi zostać rozwiązana drogą socjalizmu. Musimy jednak zrozumieć, że to zadanie jest niezwykle poważne. Pradawne życie na „powierzchni” natury mogło jeszcze uzyskiwać to, co niezbędne, z odpadów i wydalin żywiołów i substancji. Ale my pchamy się w głąb świata, a on w odwecie miażdży nas z taką samą siłą.

„tam śnieg jest jak piach. / tam mrozi się krew w cudzych / żyłach. / nie jedź z nim w alpy, / stamtąd się nie wraca na czas. / tam czasem się gra / już na zawsze.” – trzy wiersze Wojciecha Brzoski

„czy to powszechne skrzywienie / dziwne zaciskanie w nosie coś / pomiędzy zapachem a dotykiem / dziwnie kojarzy się z chodnikiem / przed domem dziadków w Sopocie / gdzie mieszkałem i rozbiłem sobie/ kolano – kazano mi jechać prosto” – trzy wiersze Mieszka Lisieckiego

„Co u kobiety, / która pomyliła piorunochron / z kablem od internetu?” – pięć wierszy Dominika Bielickiego.