Dawid Kujawa

„Skoro pisanie wiersza nie jest pracą najemną, to poeta nie może należeć do klasy robotniczej – jaki jest więc jego udział w walce klasowej i czym jest ona sama w proponowanym tu ujęciu?” – zapowiedź książki Dawida Kujawy „Niedzielne ziemie. Poezja i dobra wspólne”.

Jeszcze niedawno ręczyłbym głową, że w 2023 roku nie da się już napisać dobrej książki poetyckiej, o której można by krótko powiedzieć, co jest jej tematem. Niedawno, to znaczy aż do dnia, w którym Filip Matwiejczuk wręczył mi przyozdobiony barokową dedykacją egzemplarz „Pasożyta”: książki o bezrobociu.

Rzecz w tym, że intelektualne i emocjonalne ćwiczenia z jedności bytu mogą być dla nas istotną lekcją solidarności i rekonstruowania kolektywnej podmiotowości, bez której żadna zmiana świata nie wchodzi w grę – fragment książki „Pocałunki ludu. Poezja i krytyka po roku 2000”.

Skoro jedna intencja – równa znaczeniu – może towarzyszyć w czasie pracy nad dziełem dwóm, czterem a nawet dziesięciu autorom, to dlaczego nie mówimy od razu o „nieświadomej intencji społecznej”, artykułowanej przez jedną osobę? Autorem dzieła mogłaby być wówczas cała grupa społeczna, na przykład cała klasa.

Od lat nie mogę uwierzyć w to, jak mało uwagi polska lewica poświęca fenomenowi muzyki rapowej. Postanowiłem więc opowiedzieć o nim krótko z pozycji przeciętnego słuchacza i amatora.

Jeśli profesjonalna krytyka literacka agresywnie promować będzie wśród poetów i poetek postawy komunikatywne – a to właśnie robi Kaczmarski, nawet gdy pisze o autorach uchodzących za „trudnych” – to gwarantuję, że już wkrótce będziemy świadkami pierwszego w historii lokowania produktu w wierszu.

Mówienie o poezji Markiewicza jako o osamotnionej wysepce wysokojakościowego nadrealizmu nie oddaje sprawiedliwości jej wewnętrznemu zróżnicowaniu. Surrealizm nie panował w niej niepodzielnie i nie był, jak się zdaje, skutkiem decyzji o „zostaniu poetą surrealistycznym”. Stanowił raczej pochodną filozofii twórczości i człowieka, którą Markiewicz wyznawał, czy może którą tworzył na swój prywatny rachunek – fragment posłowia do tomu „Aaa!…”.

Stopniowemu wymazywaniu Jarosława Markiewicza z historii polskiej literatury po transformacji ustrojowej towarzyszył inny proces, o wiele szerzej zakrojony, znacznie bardziej złożony. Myślę o całkowitym niemal wyeliminowaniu z badań literackich perspektywy marksistowskiej.

„Tak oto frazy, które bardzo łatwo byłoby zaetykietować jako autotematyczne, jako kolejne ogniwo w ponowoczesnej refleksji o statusie sztuki, w ramach szerokopasmowej alegorii wchodzą w relację z komunistycznym marzeniem o społeczeństwie bez pracy najemnej” – Dawid Kujawa o „Błękitnej wieży” Tomaža Šalamuna w przekładzie Miłosza Biedrzyckiego i Rafała Wawrzyńczyka.

Jaworski nie byłby sobą, gdyby nie stopił kinderystycznego tonu ze starczym marudzeniem, przeszywającą refleksją i uwagami z półki „za moich czasów” w jedną, fascynującą całość. A także gdyby nie rzucał od czasu do czasu komentarzy, że cała ta awangarda niespecjalnie go w gruncie rzeczy obchodzi.

Sytuacja wyjściowa – książka nie ma tytułu ani autora znanego z imienia i nazwiska. Jednocześnie obaj wiemy, jaki osobnik znany z imienia i nazwiska jest autorem tzw. „Psiej książki” (lub „Psiążki”). Rozmowa Łukasza Żurka z Dawidem Kujawą.

Malek pielęgnuje frazy krótkie i szeroko rozstawione, nie dobrane przypadkowo, ale raczej skutecznie rozpychające horyzont poznawczy czytelniczki. Swoją technikę poetycką opiera na dwóch ruchach: permanentnego rozszerzania pasma emisji wiersza i jednoczesnego wygładzania wynikającej z takich praktyk szorstkości emisji – recenzja „Kordu” Natalii Malek