Piotr Seweryn Rosół

„Pornografia, pierwotnie w ogóle wykluczona z dyskursu jako szkodliwa, amoralna perwersja, stała się ostatecznie imperatywem moralnym zorientowanej etycznie humanistyki” – szkic wokół książki „Dzieje grzechu. Dyskurs pornograficzny w prozie polskiej XX w. (na wybranych przykładach)” Ewy Stusińskiej.

„Zbrodnia i…” Jerzego Nasierowskiego jest tyle dziennikowym, intymnym zapisem przeszło dziesięciu lat walki o wolność za kratami, co reportażem o życiu codziennym skazanych, wzmocnionym refleksją o iluzjach i nadużyciach tamtej, ale i każdej władzy.

„De profundis” Oscara Wilde’a jako obsesyjnie zapętlona lamentacja, melancholijne rozpamiętywanie utraty, powtarzany bez końca rozpaczliwy zaśpiew, wynosi właściwą mu od samego początku oralność języka, struktury czy stylu na jeszcze wyższy poziom niemożliwej do zapisania – powie Barthes – jak tylko we fragmentach, mowy miłosnej.

Poszerzona wersja szkicu „Głębokie gardło. Wkład pierwszy”, dotyczącego słynnej sprawy sądowej Oscara Wilde’a, przy okazji wydania przez Wydawnictwo Sic! „De profundis” w nowym tłumaczeniu Macieja Stroińskiego.

Wilde nie został skazany za to, że był gejem. Został skazany, bo przeginał (daleko bardziej niż wymagał tego kamp), a społeczeństwo (nie tylko wiktoriańskie) nie lubi takich, co przeginają. Przegięcie jest tym, co najpełniej wyraża także i jego dzieło przedostatnie – pierwsza część szkicu o „De profundis” Oscara Wilde’a.

Można? Można. To łatwe jak rzucanie palenia. A jeszcze bardziej picia – powiedzieć mógłby Jerzy Andrzejewski – w końcu robił to tyle razy. Książka Anny Synoradzkiej-Demadre „Jerzy Andrzejewski. Przyczynek do biografii prywatnej” odtwarza dramaturgię podejmowanej raz po raz i aż do śmierci, jakby na wzór alkoholowej i z równie zmiennym powodzeniem, „homoseksualnej terapii odwykowej”.

Z niekłamaną radością powitałem pierwszą tak obszerną, że niemal kompletną biografię Gombrowicza autorstwa Klementyny Suchanow. Sama w żadnym wypadku nie będąc krzykliwa, pozwala, by jego krzyk wreszcie wybrzmiał w głębinach swych sensów, a zwłaszcza – chyba najwyższy już czas – na powierzchni rozlicznych bezsensów.

Z pewnością wielka jest siła uwodzenia tej książki (uwodzenie wszak to radykalne przeciwieństwo realności), bo od samego początku zapowiada coś, co się nie może wydarzyć, a w konsekwencji ujawnienie tajemnicy momentalnie wygasza jej atrakcyjność – recenzja „Foucaulta w Warszawie” Remigiusza Ryzińskiego.

Chodziło z pewnością o miłość, przynajmniej jednostronną, ale też – chyba przede wszystkim – o literaturę. Zaczyna się skromnie, w roku ’54, po kilkunastu miesiącach od pierwszego spotkania, od klasycznych dedykacji w podarowanych książkach – recenzja „Wszystko jak chcesz. O miłości Jarosława Iwaszkiewicza i Jerzego Błeszyńskiego”.