Jędrzej Jeleński

Polska literatura transformacyjna może się wydawać apolityczna tylko wówczas, kiedy horyzont historii literatury zawęża się do górskich szczytów jej mainstremowej produkcji. Tymczasem poza Alpami literatury wysokiej to science fiction staje się formą politycznego sprzeciwu i miejscem antyliberalnego fermentu.

„Czy każde zdanie, w którym pojawia się słowo robotnik / Jest zdaniem socjalistycznym?” – wiersze Bertolta Brechta w przekładach Ryszarda Krynickiego.

Wtem! Pomnik morfuje i przeziera przez niego, wyłazi z niego rozpuszczony deskorolkowiec, przodownik naszego czytaczkowego jacuzzi, dzierży „Murphy’ego”. Zaraz nam streści.

„Nie był gotowy na taki wrzask ścian, a / zastał go mimo to w alchemicznym kotle, / tak gorącym, że opary skropliły się w pustych kuflach. / Jesteśmy różni – ta myśl maluje próżnię, / Każe was mocno ścisnąć, aż zapiera dech”

Tragedia człowieka, uzbrojonego w maszyny i serce oraz dialektykę natury, musi zostać rozwiązana drogą socjalizmu. Musimy jednak zrozumieć, że to zadanie jest niezwykle poważne. Pradawne życie na „powierzchni” natury mogło jeszcze uzyskiwać to, co niezbędne, z odpadów i wydalin żywiołów i substancji. Ale my pchamy się w głąb świata, a on w odwecie miażdży nas z taką samą siłą.

Albańska pamięć staje się jednym z głównych tematów reportażu Małgorzaty Rejmer. Pojawia się ona we wszystkich wymiarach społecznych: jako wspomnienie okrucieństw systemu komunistycznego; ale też jako wydarzenia zapomniane, nierozliczone i usunięte z przestrzeni pamięci cyrkulacyjnej, żyjące gdzieś podskórnie.

Zamiast zbudować szkolną opowieść o wynikaniu pewnych dykcji z innych, zdecydowałem się na jedyny możliwy w tej sytuacji close reading, poszczególnym książkom poświęcając krótszy lub dłuższy akapit – pisze Jakub Skurtys w podsumowaniu roku 2018 w poezji.

„Oficjalny prozatorski debiut Carpentiera to dzieło bezdyskusyjnie wpływowe dla kształtu literatury iberoamerykańskiej, powieść anonsująca nowy gatunek, zarazem w warstwie poetyckiej będąca jego formalnym manifestem” – recenzja wznowionego przez PIW „Królestwa z tego świata” Alejo Carpentiera.

W ankiecie literackiej dotyczącej twórczości Henryka Berezy głos zabierają: Dariusz Bitner, Karol Maliszewski, Magdalena Rabizo-Birek, Andrzej Skrendo, Jakub Skurtys, Justyna Sobolewska i Szymon Wróbel

Esej czy medytacje Pucka nad przeobrażeniem zupełnym są poprowadzone niespiesznym lotem w kilka stron naraz. Samo znalezienie formuły wypowiedzi jest częściową odpowiedzią na problem, zwłaszcza, że w puencie autor opowiada się za ezoteryczną identyfikacją holometabolii jako procesu zapamiętywania, w którym postać finalna motyla odpowiada wspomnieniu – recenzja „Sennika ciem i motyli”.