#antysemityzm

Debaty na temat relacji między środkami a celami nie są niczym nowym. Łączy je dialektyka zakładająca, że celu nie można osiągnąć dowolnymi środkami; przeciwnie, każdy cel wymaga zastosowania stosownych środków – fragment książki „Gaza. W obliczu historii”.

Ludwik Hering zwracał baczną uwagę na to, co mówią między sobą ludzie patrzący na płonące getto. Odnotowywali to też Adolf Rudnicki i Jerzy Andrzejewski. A to, co słyszeli pisarze było straszne, to była prawdziwa mowa ludożerców. „Żydki się smażą” – to u Heringa. „To za to, że zabili naszego Chrystusa” – to u Rudnickiego.

Tragedia pokolenia marcowego jest w gruncie rzeczy tragedią złożonej tożsamości w środowisku domagającym się identyfikacji jednoznacznej. Jest też tragedią długiego trwania polskiego antysemityzmu w rozmaitych jego mutacjach. Te dwie tragedie są ze sobą strukturalnie połączone – pisze Stanisław Kierwiak w szkicu poświęconym pamięci społecznej Marca 68′.

W 2017 roku mija trzydziesta rocznica opublikowania eseju Jana Błońskiego „Biedni Polacy patrzą na getto”. O jego aktualności i jej braku, o tym, co go poprzedzało i o tym co nastąpiło, również za jego sprawą, z Jackiem Leociakiem rozmawia Andrzej Frączysty.

Czesław Miłosz wypowiedział kilkakrotnie osobliwe słowa o obowiązku oczyszczenia, który ciąży na polskiej poezji. Oczyszczenia rodzinnej ziemi, która jest – przytaczam – „obciążona, skrwawiona, zbezczeszczona”. Obciążać może tylko krew cudza. Krew własna, krew ofiary podsyca wspomnienie, budzi żal, litość, szacunek.