varia proza

W 1994 roku trafił do aresztu śledczego za nieudaną próbę zamachu na Czesława Miłosza – zaczaił się na niego z „gołymi rękoma, siłą pięści i polskiego ducha” po jubileuszowej imprezie z okazji piątych urodzin „Gazety Wyborczej”. Sąd ostatecznie go uniewinnił, wierząc w linię obrony na „działania performatywne”.

„Mówią, że prawdziwa kreatywność bierze się z napierającej ekonomicznej presji — i to nie tylko ta kuchenna. (…) To wynika z badań, warto się z nimi zapoznać. Bieda to jest przede wszystkim ćwiczenie w uważności, tak myślę. Trzeba kombinować i to ożywia ducha. A duch lubi, jak jest ożywiany” – drugi odcinek cyklu Krzysztofa Sztafy.

Tymczasem macki znad zlewu wykonywały w moją stronę powolne, drobne ruchy, trzeba było się dobrze przyjrzeć, wychylały się do mnie i wyciągały niewidzialne łapki – pierwszy odcinek nowego cyklu Krzysztofa Sztafy.

W czym jesteśmy gorsi od umarłych? Poza tym, że mamy słabszy styl. Wszyscyśmy zawsze tropili przeżycie – zapowiedź powieści Krzysztofa Sztafy „Wielka radość w polskich domach”.

Będzie mu opowiadał o sobie wstecz, jak spekulował na giełdzie, jak nocował na klęczkach w nowojorskim przytułku, jak palił na okręcie w kotłach, jak wędrował przez Niemcy, kraj zielonych okienic, jak przekraczał granicę pruską bez paszportu między Aleksandrowem a Toruniem. Zakończy wielokropkiem. Dla odmiany zacznie od początku.

Płaty, których głowa była przyparta do szerokich liści, pożyłowanych nasypami kolejki Grujeckiej, Wilanowskiej itd., płaty ulic rozchodziły się od zielonego Mokotowa za wieże Zbawiciela, przez Aleje i Krakowskie opadały aż na Powiśle i Pragę, gdzie przecinała je żółta liszka Wisły, prążkowana mostami.

„Pracuję w Fiacie nie dlatego że mi się tu podoba bo gówno mi się tu podoba nie podobają mi się samochody które wytwarzamy i moi szefowie i nie podoba mi się też pan. Jestem tu bo potrzebuję pieniędzy które daje mi Fiat” – fragment powieści „Chcemy wszystkiego” w tłumaczeniu Marii Dobosiewicz.

Student pomyślał, że jeżeli Wasylisa zapłakała, a jej córka posmutniała, to, bez wątpienia, to, o czym przed kilkoma chwilami opowiadał, to, co wydarzyło się dziewiętnaście wieków temu, ma niezaprzeczalny związek z teraźniejszością – z obiema kobietami i, niechybnie, z tą opustoszałą wioską, z nim samym, ze wszystkimi ludźmi.

I tłum ponownie ruszył przed siebie. Drzwi zatrzeszczały, oderwały się od framug i upadły z trzaskiem. Na śmierć wystraszeni, osłupieni „strażnicy ładu społecznego” poukrywali się po kątach. Kobiety wparowały do urzędowych składów i zaczęły bić kijami każdego, kto im się nawinął.

Ty herodzie na głodzie, wyciorku co wtorku, plugawy rozporku! Ty luesie gęgawy, bezecie niemrawy, kutafonie bladawy! Ty smrodzie smrodami śmierdzący, zbuku ty cuchnący, kuprze zwisający!

Prawdą jest, że od tamtego czasu w Dolinie straszyło i nikt nocą do domu na skróty nie wracał. A dzieci to i w dzień nie poszły tam krów paść. Nawet za przyobiecany kozik z samej Radomży.

ASZ zawsze, całe życie odczuwał niedobór, niedostatek sił życiowych, szarość, wąskość strumienia, który w nim płynął. Może to dlatego, że dzieciństwo ASZa przypadło na ciężkie lata, kiedy jadło się tylko jabłka, ziemniaki, chleb i kapustę, a piło się (oprócz alkoholu) przeważnie kompot z dżemu porzeczkowego zalewanego wodą.

Młody człowiek wybrał parę. Przystojny, przypakowany chłopak, a dziewczyna taka, że pozazdrościć można. Tacy pasowaliby nie do Piany, a gdzieś indziej, chyba faktycznie na Titanica. Nie do wiary, że dziewczyna jest tu bez kolesia, chyba że ten, co z nią tańczy, to jej..? I najciekawsze: co pozwoli z siebie zdjąć, oprócz kozaczków?

Jestem Jo, mam trzydzieści osiem lat i nigdy nie wyjeżdżałem poza moje miasto. Jestem Jo i od pewnego czasu słyszę dziwne, bliżej niezidentyfikowane dźwięki. Jestem Jo i urodziłem, urodziłem się w wielorybie.

„Wiedziałam, że gdybyśmy się napiły razem, to poznałabym ją lepiej. Więc piłyśmy z gwinta tanie czerwone wino. Zawsze
 poza sezonem na plaży w Mielnie. Piździło. A my się razem upijałyśmy. Tańczyłyśmy na wydmach” – fragmenty „Bezmatka” Miry Marcinów.

Walduś cierpi na migreny, chorobę postaci z krwi i kości oplecionych układem nerwowym. Kiedy nie może usiedzieć już przed telewizorem OKIL, chowa się w szafie, żeby snuć marzenia o wielkim wybuchu. Wyobraża sobie, jak ognisty grzyb w ułamku sekundy ustanawia nowe reguły gry.

Kiedy na świecie nastała epidemia, burmistrzyni, człowiek całym swoim sercem stąd, nie zapomniała przed wezwaniem do kwarantanny wyjawić najbliższym współpracownikom swojego emocjonalnego położenia.

Zapisaliśmy się na kowbojskie zajęcia. Ona na jazdę konną, ja na strzelnicę. Ja i ona, wrogi świat i pełny magazynek przeciwko tym złym. Kim byli ci źli? Na przykład tych dwóch, którzy pobili mi brata w parku, bo całował się z chłopakiem. Typ pod krawatem wciskający babciom chwilówki.

Pigi rozkręcała w mieście rolki. Miała małego szefa z nosem wielokrotnie obitego boksera i przemowami biznesowego kaznodziei, których nauczył się pracując w Australii. Gonzo nie był gorszy. Wymyślał reklamy aut, które sprzedawały Wielkie Idee: Bezpieczeństwo, Komfort i Boską Wręcz Technologię.

„Czego chcesz, gamoniu, na szczycie lenistwa? Czy las Ci pod nosek przynieść ma noc, a potem dzień? Jaki sens opierasz o bojówki? Z jakiego snu plecujesz borówki? Krwawe ślady masz na plecach potem. Słodka groza, mimoza, borelioza. Gamoń rest of men, jesteś tu cały dzień” – proza Weroniki Stencel

Zadzwonił Łopata i przyjechałem do tej dziury przy Tesco. Tej co nie ma nazwy a koleś stojący za barem ma z metr pięćdziesiąt. Ledwo go kurna widać. W dodatku taki z niego wyleniały tłuścioszek z wiecznie obślinionymi warami. Skurwysyn wygląda jak zmutowany bobas!

Galaretki z delicji dzieci lubiły zdzierać zębami. Najpierw do ręki, w dłoń wkładamy pojedyncze ciastko. Mocujemy je między palcami, w przestrzeni oddzielającej kciuk od wskazującego. Zanim oddamy się rytuałowi, rozdzieramy opakowanie ciastek, bierzemy pierwsze z brzegu i obserwujemy, jak pozostałe chylą się w stronę pustego miejsca.

Kto pierwszy przyjdzie, ten otwiera biuro i dezaktywuje alarm. Niektórzy chcą być pierwsi, inni niekoniecznie, gdyż nie chcieliby pozostałych razić w oczy taką nadgorliwością. Wszystko zależy od tego, w co się gra i co chce się osiągnąć.

„Lelepumpy pruten gromadziły graty fenten. Była to tradycja zapomniana a warta uwagi ze względu na fenten keu, czyli wszechludzki źródłosłów kapryszony” – dziesięć próz poetyckich Weroniki Stencel.

„W każdym domu – i dostatecznie przestronnym mieszkaniu – był kiedyś tak zwany pokój radziecki, w którym ludzie, jeśli tylko mieli ochotę, mogli sobie siedzieć i rozprawiać o komunizmie” – proza Kennetha Kocha w przekładzie Marcina Szustera.

„Element anarchiczny pozostaje w gruncie rzeczy tajemnicą, nieświadomą najczęściej dla samego nośnika. Może wybuchnąć zeń jak lawa, może go zniszczyć, może go wyzwolić” – fragment powieści „Eumeswil”, która w grudniu ukaże się w Polsce nakładem Ha!artu.

„Chłopak dorastał wolniej. Długo po nocach przysięgał na klęczkach wierność plastikowym modelom okrętów, po czym zanurzał czoło głęboko w wodzie. Miał policzki w kolorze brudnych żagli nadętych haustem powietrza i zaparowane okulary zakładał do nurkowania w blaszanej miednicy” – fragmenty poematów prozą Krzysztofa Pietrali.

Niepublikowane dotąd opowiadanie Waldemara Bawołka.

Wiesław Juszczak wyrósł z historii sztuki, wyrósł „tak mocno”, że historykiem sztuki przestał być. Nauczył się patrzeć inaczej na świat. Dzięki swojemu talentowi narracyjnemu raz za razem przybliża w swoich esejach zagadnienia, które przeważnie ludziom umykają i odkrywa przed swoimi czytelnikami wielość znaczeń nawet w najprostszym fragmencie rzeczywistości.

„Przed wielu, wielu laty, kiedy Krzysztof Rutkowski nie łypał jeszcze niepodzielnie czarnymi okularami z pierwszych stron gazet, tylko szukał skradzionych samochodów, postanowiłem się z nim umówić” – fragment nowej książki Krzysztofa Rutkowskiego „Warszawskie pasaże”.

Zestaw próz poetyckich Ignacego Kotkowskiego.