#henryk bereza

Współczesne powieści podkreślają i estetyzują izolację historyczną, kulturową, społeczną i gospodarczą wsi. Widziana w ten sposób wieś pozostaje rozmytą przestrzenią zamieszkaną przez przezroczyste podmioty uczestniczące w pochodzie pokoleń, sporadycznie zakłócanym przez inwazję nieprzekraczalnej odmienności.

Marek Słyk (1953-2019), przekraczając zdradzieckie piśmiennictwo, wyprzedza tajoną poprzez najintymniejszy ketman absorpcję symulakrów, na luzie zatrzaśnięty jako dżin z motorkiem, zaklęty w swoich zupach, pozostaje rewolucyjny.

W roku 2018 czytelniczka dostaje do ręki tom dzieł zebranych Andrzeja Łuczeńczyka. Wobec dzieła zapomnianego autora, którego pisarstwo było wydawane w postaci drobnych, niskonakładowych książeczek, łatwo dostępne tomiszcze jest istotnym zadośćuczynieniem.

Czerwcowy numer „Małego Formatu” otwieramy cyklem poświęconym Henrykowi Berezie (1926-2012). Widzimy autora „Sztuki czytania” przede wszystkim jako pisarza – autonomicznego myśliciela, kontrowersyjnego filozofa literatury, który na potrzeby swojego pisarstwa krytycznego wypracował nie tylko język, lecz także konsekwentny system estetyczny.

W ankiecie literackiej dotyczącej twórczości Henryka Berezy głos zabierają: Dariusz Bitner, Karol Maliszewski, Magdalena Rabizo-Birek, Andrzej Skrendo, Jakub Skurtys, Justyna Sobolewska i Szymon Wróbel

Możliwości powstania takiego dokumentu piśmiennictwa polskiego, jakim są „Listy emigrantów z Brazylii i Stanów Zjednoczonych 1890-1891” (1973), nie sposób było podejrzewać i nikt tego nie robił, chociaż nad nieistnieniem czegoś takiego właśnie wielu ubolewało,

Co po Berezie? Jako tzw. literaturoznawca powinienem szukać odpowiedzi w obrębie swojej dyscypliny. Zrzucam jednak ten kostium, by na moment stać się człowiekiem z krwi i kości. Jako człowiek jestem Berezie zwyczajnie wdzięczny. Nigdy go nie poznałem, podobnie jak on nie poznał Olava Dunna. Ale przecież nie trzeba się znać, wystarczą słowa, które mogą odmienić życie.

Henryk ma to do siebie, że niemal nie wychodzi z głowy. Mało jest rzeczy, które czytam lub piszę, o których bym nie pomyślał: „i co Henryk na to?”, zapewne każdy ma takiego swojego Henryka, więc nie ma w tym nic wyjątkowego, tak czy inaczej dla mnie to Henryk stał się tą ostateczną instancją, do której się zwracam, gdy idzie o literaturę

Niepublikowane fragmenty „Wypisków ostatnich”, dziennika lektur Henryka Berezy w opracowaniu i z posłowiem Pawła Orła.

„Rewolucyjność”, którą opisywał Henryka Bereza jest sygnałem przesilenia wyczerpującej się (lecz nie wyczerpanej) nowoczesności.

Nikt nie wie o Henryku Berezie więcej niż jego sny – spisał je dla nas w ogromnej „Oniriadzie”. Sny nigdy nie kłamią, nie mają powodu, chociaż raz jest to prawda większa, innym razem mniejsza, ale zawsze prawda, o ile nikt nie dotknie jej tępym narzędziem interpretacji i nie spróbuje podporządkować logice jawy.