#historia

Tym, co zwraca uwagę od pierwszej strony „Lat” Annie Ernaux, jest szczególna konstrukcja podmiotu. Przywykliśmy do powieści prowadzonych w pierwszej osobie liczby pojedynczej, powieść to w końcu historia protagonisty. Ernaux tymczasem proponuje podmiot zbiorowy, który mówi: „my robiliśmy”, a najczęściej: „robiło się”.

„Obrachunek” nie jest najwybitniejszym z prozatorskich utworów Adama Ważyka, a jego daleko posunięta niespójność narracyjna może utrudniać lekturę. Ale właśnie o ten efekt maligny chodziło poecie.

Numer „Małego Formatu” poświęcony ludowej historii literatury to szeroka i celowo niedomknięta propozycja, w której bardzo wyraźnie widać określone nachylenie lekturowe, ale bodaj jeszcze wyraźniej zaznaczają się dopiero linie pracy do podjęcia – zadanie „dzielenia postrzegalnego” podług tych nowych linii uznajemy za ciągle otwarte i zaledwie zainicjowane niniejszą propozycją.

W ostatnich latach rozwiązał się worek z tematami – do tego stopnia, że teraz praktycznie każde kolejne spotkanie z cyklu „Ludowa historia Polski” w Teatrze Powszechnym dotyczy nowej publikacji.

Być może celem polityki nie jest czynienie rzeczy widzialnymi, ale stwarzanie przestrzeni, dzięki którym nie będą musiały wychodzić z ukrycia? Polemika z ideą emancypacji przez „poszerzanie pola” widzialności.

W perspektywie obniżenia społecznego statusu kobiet oraz spadku wartości ich pracy głównymi tematami podejmowanymi przez literaturę oraz politykę społeczną w okresie „przejścia” były nieposłuszeństwo kobiet oraz sposoby ich „ujarzmiania”.

Pamiętniki pandemii wpisują się w długą i ważną tradycję polskich konkursów pamiętnikarskich. Wpisują się jednak także w tradycję domowych, prywatnych praktyk piśmiennych, rozpowszechnionych w Polsce co najmniej od XVI wieku

„Historia żony” (oryginalnie wydana w 2001 r.) dobrze pokazuje sprzeczność tkwiącą w popularnych herstoriach, które nawet jeśli odsznurowują usta swoim bohaterkom, to robią to co najwyżej tylko do połowy.

Pogromowa przemoc jest nagła, gwałtowana i brutalna. W mordującym tłumie z trudem rozpoznajemy społeczeństwo będące bohaterem znanej nam historii. Jak jednak pokazuje między innymi praca Grzegorza Gaudena, poprzez przemoc przemawiają treści konstytuujące to społeczeństwo, ujawnia się w niej cała głębia jego wyobrażeń i lęków.

Awangardowy impuls, awangardowa częstotliwość fali, wyczuwalne są w eterze od stu kilkudziesięciu lat jako pogodowa anomalia, niespodziewany wędrujący wyż, północno-wschodni wiatr u Hölderlina – przedruk posłowia do antologii „Awangarda jest rewolucyjna, albo nie ma jej wcale”.

Czy coś komuś jeszcze mówią w Warszawie takie nazwy jak klub Soma przy ulicy Foksal, Muza przy Chmielnej, bary z zupami Marak? Miejsca nie zawsze najfajniejsze, ale kiedyś na fali.

Albańska pamięć staje się jednym z głównych tematów reportażu Małgorzaty Rejmer. Pojawia się ona we wszystkich wymiarach społecznych: jako wspomnienie okrucieństw systemu komunistycznego; ale też jako wydarzenia zapomniane, nierozliczone i usunięte z przestrzeni pamięci cyrkulacyjnej, żyjące gdzieś podskórnie.

„Dom z dwiema wieżami” to z pewnością jedna z najlepszych niefikcjonalnych książek 2018 roku. Maciej Zaremba-Bielawski przestawia w niej opowieść o swojej rodzinie – o spotkaniu rodziców krótko po wojnie, swoim dorastaniu w siermiężnym PRL-u i wyjeździe z braćmi, matką i babką do Szwecji w 1968 roku.

Niemców i Japończyków łączyło napięcie między autorytetem wspólnoty a pragnieniem indywidualnej potęgi. To samo napięcie stanowi klucz do zrozumienia postaw Ernsta Jüngera i Yukio Mishimy.

Ernst Jünger, którego pisarstwo wzięliśmy na warsztat w numerze październikowym, to postać złożona – pęknięta, rozproszona, wciąż składana. „Książę piechoty” i piewca okopów, narodowy bolszewik, technofaszysta, apostoł pojednania narodów, entomolog i psychonauta.

Ankieta literacka dotycząca życia i twórczości Ernsta Jüngera (1895-1998). Odpowiadają: Maciej Zakrzewski, Jakub Majmurek, Jakub Baran, Natalia Żarska.

W pewnym momencie włoskie czasopismo prawicowe „La destra” zadekretowało, że Jünger jest w komitecie redakcyjnym. Odpisał im, że ma dwie półkule mózgu, lewą i prawą, że dziękuje za zaszczyt, ale nie skorzysta. To by było czymś najgorszym, wepchnięcie go w lewy albo prawy kąt – rozmowa z wieloletnim tłumaczem Ernsta Jüngera.

Joanna Ostrowska w „Przemilczanych” przekracza tabu, pokazuje, co kryją białe plamy, wskazuje też beneficjentów tego milczenia i ciągle trwającą krzywdę ofiar. To lektura bardzo ważna, kamień milowy w najnowszej historiografii.

„Typografia uczestniczy w konstruowaniu i dyskutowaniu tożsamości zbiorowej. Jest zatem medium, za którego pomocą tworzy się i wyraża tożsamość, stającą się następnie elementem lub przedmiotem konfliktów” – szkic Agaty Szydłowskiej z książki „Od Solidarycy do TypoPolo. Typografia a tożsamości zbiorowe w Polsce po 1989 roku” wydanej przez Wydawnictwo Ossolineum.

Lektura „Krótkiej wymiany ognia”, najnowszej książki Zyty Rudzkiej, budzi wiele moich wątpliwości. Zarzucam tej powieści grzech najcięższy: obracanie Traum i Historii w przedmiot gry, oswajanie przez estetyzowanie – i to właśnie teraz, kiedy potrzeba nam raczej postawienia w stan niepokoju i najwyższej moralnej niewygody.

Świadomość jest dla mnie tym, co ujmuje się filozoficznie, ale też potocznie, w słowie „wszystko”. Jest to więc i świat, i Bóg, i człowiek. Próbowałem zdać sobie sprawę ze wszystkich paradoksów tych pojęć, nie usiłując ich rozstrzygać. A ponieważ nie są one rozstrzygające, to być może są i prawdziwie eseistyczne, i prawdziwie poetyckie.

Antropolog Kacper Pobłocki napisał książkę o ekonomii i historii gospodarczej, w której myślenie temporalne zastępuje myśleniem przestrzennym, okcydentalizm glokalizmem, a nacjonalizm metodologiczny „globalnym materializmem”. Śmiało odczarowuje w niej genealogiczne mity i wyjaśnia trwające procesy – Adam Klewenhagen recenzuje „Kapitalizm. Historię krótkiego trwania” Kacpra Pobłockiego.

„Śnią mi się czasem antykwariaty. Widmowe antykwariaty, w których na półkach stoją książki, o których istnieniu nie wiedziałem. To jest największa przyjemność – dowiedzieć się o tym, że jest jakaś książka, o której istnieniu nie wiedziałem” – mówi Paweł Dunin-Wąsowicz w rozmowie wokół jego ostatniej książki „Dzika biblioteka”