varia

Pierwsza odsłona cyklu redakcyjnych poleceń.

„Podczas spotkania autorskiego prowadząca pyta poetkę, / gdzie była, kiedy pospiesznie pisała wiersze wojenne / i co zrobiła, żeby zaprzestać zbrojeniu kolonizatora.” — zestaw wierszy Julii Niedziejko.

„Chwilę krążyłem po okolicy. Bardzo mi się tu podobało, wszystko było solidne i przytulne, w tym sąsiedztwie ludzie mieszkali częściej w okazałych jednorodzinnych domach niż w blokach czy kamienicach, od pokoleń bez większych przeszkód gromadzili rodzinne majątki, mieli czyste powietrze i zadbane ogródki, zewsząd wystawały pachnące kwiaty. Chodziłem i było mi całkiem dobrze.” – trzeci odcinek prozatorskiego cyklu Krzysztofa Sztafy.

„Czuł Reymont mieszany stosunek do chłopstwa. Z jednej strony, człek młody i nastrojony pozytywnie ku przygodom, widział w ludzie wielką siłę. Siłę ducha, którą doceniał i która wielokrotnie go w trasie powiodła” – komentarz Piotra Płucienniczaka do reedycji debiutu Władysława Reymonta „Pielgrzymka do Jasnej Góry”.

Kim jest Alexander Kluge? Skrupulatny encyklopedysta nie mógłby pominąć jego aktywności na gruncie literatury, filmu, filozofii społecznej, teorii kina, teorii literatury, polityki kulturalnej czy produkcji telewizyjnej. Każde wyliczenie wydaje się jednak niepełne.

„Trochę wcieleniowa robota / nie powiem / ten artykuł o Alexandrze / Klugem / uwaga! / jestem w stasi / podsłuchy mam / wszędzie i rozpływam się / nasłuchując ciepłej nimfy Vox” – esej-poemat Andrzeja Szpindlera o Alexandrze Klugem.

Kino „antyczne” kręciło jedno zdarzenie z wielu punktów widzenia. Nowe montuje jeden punkt widzenia z wielu zdarzeń – wybór notatek Siergieja Eisensteina z lat 1927-1928.

„Mówią, że prawdziwa kreatywność bierze się z napierającej ekonomicznej presji — i to nie tylko ta kuchenna. (…) To wynika z badań, warto się z nimi zapoznać. Bieda to jest przede wszystkim ćwiczenie w uważności, tak myślę. Trzeba kombinować i to ożywia ducha. A duch lubi, jak jest ożywiany” – drugi odcinek cyklu Krzysztofa Sztafy.

Język poruszył i poróżnił czytelników „Love song”. Mnie natomiast zaplątało się coś w mózgu, gdy przeczytałam co niektórzy musieli konceptualnie naprodukować i w jakiej pozycji postawić czytelnika, by powiedzieć, że w książce występuje ciekawy (piękny / misterny / kunsztowny / eksperymentalny – czy cokolwiek z tego klucza) język.

„Jak wypalisz, podyktuję ci / wiersz, dobrze? / Niełatwe życie ma serce / osiadłe na wydmach” – fragment poematu Darka Foksa korespondujący z tematem numeru.

„Mam 18 lat, drugi miesiąc mieszkam w Antwerpii / u rok starszego kuzyna, jego dziewczyna wyjechała do Polski / więc korzystamy z wolności, idziemy na prostytutki” – wiersze z nowej książki Adama Kaczanowskiego.

Esencją realnej zmiany społecznej nie jest karnawał, a ciężka codzienna robota – budowanie struktur, troska o zaplecze materialne, tworzenie procedur i instrukcji, które pozwolą rozwiązywać sprawniej problemy w przyszłości – reportaż Aleksandra Sławińskiego z kolejnej udanej okupacji polskiego ruchu studenckiego.

„Nareszcie wszyscy się tu spotykamy: / przedmieścia, zachodnia, nora chwiejnej moralności” – wybór wierszy Amiriego Baraki (LeRoia Jonesa) w tłumaczeniu Karola Poręby.

Tymczasem macki znad zlewu wykonywały w moją stronę powolne, drobne ruchy, trzeba było się dobrze przyjrzeć, wychylały się do mnie i wyciągały niewidzialne łapki – pierwszy odcinek nowego cyklu Krzysztofa Sztafy.

Małgorzata Lebda została ambasadorką marki odzieżowej NEW POEMS, której nazwa swoją drogą w pierwszym momencie skłania do zastanowienia: czy to poetka wymyśliła markę, czy też marka poetkę?

W czym jesteśmy gorsi od umarłych? Poza tym, że mamy słabszy styl. Wszyscyśmy zawsze tropili przeżycie – zapowiedź powieści Krzysztofa Sztafy „Wielka radość w polskich domach”.

Właściwie więc nie ma możliwości czytać tych słów o młodej krytyce w inny sposób niż jako dobrodusznego westchnienia nad młodocianymi kłótnikami, których świat jeszcze łudzi. Natomiast kłótnik prędki do bitki, gdy o nim piszą — trzeci odcinek autorskiego cyklu krytycznoliterackiego Barbary Rojek.

„Pierwsze zdanie karmi się wszystkim. / Zaczyna od spalonego początku, / przechodzi przez wykarczowany koniec, / by ostatecznie osiąść dokładnie w połowie” – poemat Wojciecha Kopcia.

„Na Fashion Week w Paryżu pewnie nie pojadę i nie zrozumiem, ale może da się ryzyka-fizyka jeszcze przekonać do pójścia na slam i dane będzie mu oświecenie? Fizyk z taką myślą zasiada więc do czytania o slamie. Od razu uderza go napięcie między stwierdzeniami o szalonej popularności slamu, a jednocześnie rzekomo odczuwanej wobec niego pogardzie” — drugi odcinek autorskiego cyklu krytycznoliterackiego Barbary Rojek.

„powiedz: »niczego / nie ma, oprócz konieczności« – / zobaczysz ogniska, idiomy wojny, najpewniej” – wiersz Marii Klinowej w tłumaczeniu Katarzyny Roman-Rawskiej.

„wkroczyłyśmy do nowego i nienaruszalnego świata / i pieprzyłyśmy się tak mocno, że zamierał czas / nowa macierz / różowa wulwa / nowej utopii” – wiersz Lolity Agamałowej w tłumaczeniu Katarzyny Roman-Rawskiej.

„śpiewam piosenkę o pielęgnacji odruchu / pod szczecińskim sklepieniem / na łemkowskim klepisku / wśród krakowskich rekwizytów / słabnąc od ich blasku / przylegając z ulgą do białych ścian” – wybór wierszy Przemysława Suchaneckiego z tomu „na rogu”.

Nie poproszono mnie wprawdzie o „cotygodniowe jebanie” niczego, ale sama sobie pomyślałam, że dobrze by było mieć swój kącik, spłachetek do jebania i nie tylko. Etatu, a nawet przyzwoitej stawki za zlecenia na razie nie ma, więc wymyśliłam, że felietony mogą być szczytem, na który obecnie mnie stać, bieżącej krytyki literackiej.

„język krzywi się i / wypuszcza coś spójnego. / świat milczy / minutą / ciężkiej broni” – cykl poetycki Galiny Rymbu w tłumaczeniu Katarzyny Roman-Rawskiej.

Zestaw pięciu wierszy – „Antonioni”, „Gierson”, „Warhol”, „Kurosawa” i „Godard” – autorstwa szkockiego poety, Edwina Morgana w tłumaczeniu Karola Poręby.

„Telewizor gra w dużym pokoju. / Rodzice w kuchni przygotowują coś ekstra” – wiersze z tomu „Wielki ping-pong”.

„Zawsze jest sezon, który/Nie ma co jeść, on rozbiera tę/Lub to, co przywieje mu wiatr/Nie można się temu opierać/Zostałaś bez jabłek bez skóry bez skórki” – poemat „Dziewczynki bez ubrań” Marii Stiepanowej w tłumaczeniu Katarzyny Roman-Rawskiej.

tyle jebałem się z przeszłością, że nie mam już siły na przyszłość, bowiem płynie przeze mnie tybr, z którego wyłowicie martwego osła.

„Tylko składałem w głowie wiersz. / Nagle odkryłem, nie jestem w tym sam” – cztery wiersze Ivana Davydenki.

Być może to, co ujrzałem, było tylko zapowiedzią, a ostatecznie wszyscy zobaczą to, co ujrzałem, tak, jak to ujrzałem – fragment „Exegesis” Philipa K. Dicka w wyborze i przekładzie Andrzeja Serafina.

Gdy pracuję z domu w spodniach dresowych, każde zadanie traktuję jako trening wyrwany z porządku samodoskonalenia – fragment nowej książki Tomasza Bąka pt. „Fiszki”.

Tylko teraz, z tą marnością trzymaną za rękę i kartonem rozpuszczonym pod językiem, było mi nieźle i mogłem się znieść. Rzeczy, o których myślę, że są ważne, jakoś istotne, nieodmiennie ropiejące i skończone. Gdzie jesteś, przeżycie?

„Pewien mężczyzna spływa rzeką Missouri / w olbrzymiej wydrążonej dyni, / kiedy siedzę przy ogromnym oknie / niewielkiej biblioteki i zastanawiam się / nad sprzecznym wewnętrznie pojęciem anarchokapitalizmu” – trzy wiersze Marcina Czerkasowa.

„Najpierw nic nie wydaje się ideologią. / Potem wszystko wydaje się ideologią” – wiersze Natalii Malek z jej najnowszego zbioru wierszy pt. „Obręcze”.

Będzie mu opowiadał o sobie wstecz, jak spekulował na giełdzie, jak nocował na klęczkach w nowojorskim przytułku, jak palił na okręcie w kotłach, jak wędrował przez Niemcy, kraj zielonych okienic, jak przekraczał granicę pruską bez paszportu między Aleksandrowem a Toruniem. Zakończy wielokropkiem. Dla odmiany zacznie od początku.

„Siadam/ na kamieniu, / który widać / ze wszystkich okien, / żeby nabrać sił, / zanim jeszcze dziś / opiszę najpiękniejszą / chwilę w moim życiu, / wykuję na blachę / motta, by je/ powtarzać / latami, bo po to też są, / a przed nocą odkopię / te wszystkie książki / o końcu sztuki, / które były ci potrzebne / na sobotnie zajęcia”

Płaty, których głowa była przyparta do szerokich liści, pożyłowanych nasypami kolejki Grujeckiej, Wilanowskiej itd., płaty ulic rozchodziły się od zielonego Mokotowa za wieże Zbawiciela, przez Aleje i Krakowskie opadały aż na Powiśle i Pragę, gdzie przecinała je żółta liszka Wisły, prążkowana mostami.

Chciałem, żeby coś się działo i nabierałem samego siebie, że się dzieje, że rośnie czymś innym niż gulą w gardle, niż obrzękiem w krtani, że dokądś idzie, na nasypy, tarapaty albo pohybel, w dzielnice biznesowe, między blaszane garaże, gdzie jako nastolatek ubijam szklane lufki, z czarnym osadem, w pół pęknięte. Gdzieś, gdzie mnie nie dojrzysz, gdzie przed nami umknę.

„Pracuję w Fiacie nie dlatego że mi się tu podoba bo gówno mi się tu podoba nie podobają mi się samochody które wytwarzamy i moi szefowie i nie podoba mi się też pan. Jestem tu bo potrzebuję pieniędzy które daje mi Fiat” – fragment powieści „Chcemy wszystkiego” w tłumaczeniu Marii Dobosiewicz.

Wreszcie wybiła jakaś pora. Świtało i wstawało światło, a my, oddani sprawom życia, w objęcia nieustannie mknęliśmy śmierci. Mimo wszystko dziwnie miękkie zdawało mi się to wygasanie na przełomie sezonów, to ciągłe tonięcie w sobie, ta cała zawierucha kształtów, to wieczne kłębowisko form.

„Czy każde zdanie, w którym pojawia się słowo robotnik / Jest zdaniem socjalistycznym?” – wiersze Bertolta Brechta w przekładach Ryszarda Krynickiego.

Myślę, że każda decyzja jest „brzemienna w skutki” — i o to właśnie w nich, w tych decyzjach, chodzi. Takie właśnie były te dni. Wszystko niepoważne — uchylając się od istotnych decyzji, chciałem być kimś innym.

„O, biały popiele zorzy / nad polami! / O, biały popiele / zorzy nad polami!” – pięć wierszy w przekładach Katariny Šalamun-Biedrzyckiej.

„Dobre momenty / na robienie wpisów / do Księgi Wpływów minęły. / Od kiedy trwa wojna, / mamy czasy wypływów”

Inicjując ten specjalny numer „Małego Formatu”, pragniemy oddać głos polskim poetom i poetkom solidaryzującym się z obywatelami oraz obywatelkami wolnej Ukrainy. Oczywiście wiemy, że poezja nie zbawi świata. W pierwszej kolejności potrzeba realnego wsparcia wszystkim potrzebującym — zarówno tym na froncie, jak i tym, którzy zostali zmuszeni do opuszczenia swoich ziem.

„Niebo gładkie jak stół, nagie jak kość. / Codziennie trwają święta, dlatego tkwimy / poza czasem. Nie wmawiaj sobie, że jesteś / kimś innym, masz w sobie raj, a więc i piekło”

„słońce znów wstało, ziemia się zapadła / niosę zapasy w łusce słonecznika / na to co piszesz powinnaś uważać / życie nas czeka, jeszcze będzie potem”

„przejęcia: paznokcie nosić krótkie jak międzywojnie / będziesz i włosy mieć rzadkie jak bezkrólewie – a ty // z nich w marszu zdołałaś zapleść warkocze / krok po kroku, nasionami wyścielić ziemię”

„Dworzec Gdański o siódmej dwanaście, o siódmej / dwadzieścia siedem chłopak w metrze Stare Bielany, / jego włosy gejmerski błękit, jego włosy stare okładki / Balzaca, jego włosy paszport innego państwa, jego prawe ucho kolczyk / piękny i pęknięty jak odmowa pracy”

„pani z depeesu na wilczaku / zapytana czy nie brakuje / im pacjenta mówi: komplet // staruszek znaleziony pod muralem / na sto lat niepodległości odpowiada / kierowcy ubera: priviet i haraszo”

„W kancelarii prawnej siedział za biurkiem młody facet / Bezradnie obracający w rękach przesłonięty / Oparciem obrotowego krzesła młynek modlitewny – / W pierwszych dniach wojny rosyjsko-europejskiej / Spotkać w Oleśnicy buddystę!”

„Nienawidzę wojny / Jebanej kurwy / Będę jej skakać po ryju / Głupim / I strzelać do niej z czołgu / Aż zdechnie”

„pada grad pada grad pod nim / ty i ja w skroniach schronach / pada dzwon pada dom / padasz ty padam ja śnieg spadnie / i nie zakryje niczego”

„wszyscy – włącznie z tobą – / jesteśmy niepoprawnie uśmiechnięci / a później wychodzimy na słońce bez ciebie / bo ty przecież nie żyjesz”

„Nie był gotowy na taki wrzask ścian, a / zastał go mimo to w alchemicznym kotle, / tak gorącym, że opary skropliły się w pustych kuflach. / Jesteśmy różni – ta myśl maluje próżnię, / Każe was mocno ścisnąć, aż zapiera dech”

„W tyglu migracji i wojen / zakładam miękkie szaty / jedwabne zamiast skór wilczych. / Podwójne helisy nakręcam i oliwię. / Telomerowe / łańcuchy w kryptach”

„Kiedy mówisz, to czy nie łapiesz / strug siana i szybko ich nie wiążesz, / kogut, sonet, oddajesz utensylium / artystyczne lub świąteczne?”

„nasza ciała są piękne i silne / nasze umysły są silne i piękne / nasze serca”

„Piszczałki, maski, kubeczki, / kocie oczy, korony i świeczki. / Wszystko to w ciepłych barwach, opływające brokatem. / Wybraliśmy różowy balon i złotą wstążkę”

Student pomyślał, że jeżeli Wasylisa zapłakała, a jej córka posmutniała, to, bez wątpienia, to, o czym przed kilkoma chwilami opowiadał, to, co wydarzyło się dziewiętnaście wieków temu, ma niezaprzeczalny związek z teraźniejszością – z obiema kobietami i, niechybnie, z tą opustoszałą wioską, z nim samym, ze wszystkimi ludźmi.

„Widziałem, jak kwiaty / kapały na rzęsy. / Słoneczniki wyrażały zgodę. / Poszedłem na dół, do salonu, / trzymałem się fotela i patrzyłem na ludzi. / Bałem się, że moja radiacja zabije ich” – trzy wiersze z tomu „Święto” (1974) w tłumaczeniu Katariny Šalamun-Biedrzyckiej.

I co, i jestem na tym spierdziałym sylwestrze, i piję tego zdechłego szampana, i tak strasznie nie chce mi się tutaj być, i myślę tylko o tym, żeby doczekać spokojnie do północy, a potem zawinąć do domku, położyć się na łóżeczku, przytulić kotka i takim już — zwiniętym, przytulonym — sobie na nowy rok zostać.

„Obserwujemy łańcuchy pojęć, które tłuką się i hałasują / na granicy samozadowolenia, gdzie zwykle się erotyka rozwija. / Jakbyś przestał cyfryzować faksymile pieśni i wybrał mój numer./ Moglibyśmy przejść do rzeczy i wspólnie się zastanowić, / jakie pojęcia są tu zaangażowane”

A może tak zrób coś ze swoim życiem? A nie tylko leżysz i leżysz. Rolą teorii jest wypracowanie stosownego pojęcia praktyki; wiedziałem o tym, ale niczego w związku z tym już nie czułem, z wysokości łóżka zastanawiałem się, po co tak dnieje i dla kogo tak zmierzcha, ciągłe przekąsy i smęty nad uchodzącym latem miłości.

Numer „Małego Formatu” poświęcony ludowej historii literatury to szeroka i celowo niedomknięta propozycja, w której bardzo wyraźnie widać określone nachylenie lekturowe, ale bodaj jeszcze wyraźniej zaznaczają się dopiero linie pracy do podjęcia – zadanie „dzielenia postrzegalnego” podług tych nowych linii uznajemy za ciągle otwarte i zaledwie zainicjowane niniejszą propozycją.

I tłum ponownie ruszył przed siebie. Drzwi zatrzeszczały, oderwały się od framug i upadły z trzaskiem. Na śmierć wystraszeni, osłupieni „strażnicy ładu społecznego” poukrywali się po kątach. Kobiety wparowały do urzędowych składów i zaczęły bić kijami każdego, kto im się nawinął.

„Soundtrack” do „Chamstwa” to 64 utwory, które podążają strukturą książki – rozdział po rozdziale, temat po temacie. Wyłowiłem z tych kawałków zdania, które rymują się z wątkami podejmowanymi w książce, ale jest ich oczywiście o wiele więcej.

Ty herodzie na głodzie, wyciorku co wtorku, plugawy rozporku! Ty luesie gęgawy, bezecie niemrawy, kutafonie bladawy! Ty smrodzie smrodami śmierdzący, zbuku ty cuchnący, kuprze zwisający!

„napisałem tyle wierszy / w których pojawia się matka / tyle niedobrych wierszy / po to by ukazać jej samotność / siedzieliśmy w kuchni letniej / o glinianej polepie / w której zawsze było mi najlepiej” – dziewięć wierszy Eugeniusza Tkaczyszyna-Dyckiego

Żal mi nas wszystkich, bo głęboko wierzę, że moglibyśmy inaczej, jakoś bardziej przytulnie, na wesoło. W tym do bólu ponurym miejscu rękę podają sobie papież z Balcerowiczem, Kwaśniewski z Buzkiem, Wałęsa z Mazowieckim, zielona polska wyspa z ciepłą wodą w kranie.

Prawdą jest, że od tamtego czasu w Dolinie straszyło i nikt nocą do domu na skróty nie wracał. A dzieci to i w dzień nie poszły tam krów paść. Nawet za przyobiecany kozik z samej Radomży.

Dwa wiersze amerykańskiej poetki Natashy Trethewey w przekładach Jerzego Kamionowskiego.

„Gdzie podziały się jointy i plotki / o korupcji sportowców z Cleveland Browns, / co porabiają dzisiaj / szczebioczące / supporterki?” – sześć wierszy Grzegorza Wróblewskiego.

„Jestem dorosłą osobą / Mającą prawo głosu – domagam się bezwarunkowego pobytu / Na dachuraju” – dwa wiersze niemieckiej poetki dadaistycznej.

Moja przepastna dwudziestko, od teraz bywaj albo w pokoju, albo na zdjęciach obcych telefonów! Dumałem już nad pokoleniowym procesem przechodzenia z pozycji podstarzałej zbuntowanej młodzieży na pozycję aspirującego kredytobiorcy. Nie było w tym żadnej tragedii – być może trochę goryczki, trochę pogodnego rozczarowania.

ASZ zawsze, całe życie odczuwał niedobór, niedostatek sił życiowych, szarość, wąskość strumienia, który w nim płynął. Może to dlatego, że dzieciństwo ASZa przypadło na ciężkie lata, kiedy jadło się tylko jabłka, ziemniaki, chleb i kapustę, a piło się (oprócz alkoholu) przeważnie kompot z dżemu porzeczkowego zalewanego wodą.

Młody człowiek wybrał parę. Przystojny, przypakowany chłopak, a dziewczyna taka, że pozazdrościć można. Tacy pasowaliby nie do Piany, a gdzieś indziej, chyba faktycznie na Titanica. Nie do wiary, że dziewczyna jest tu bez kolesia, chyba że ten, co z nią tańczy, to jej..? I najciekawsze: co pozwoli z siebie zdjąć, oprócz kozaczków?

„Potężniejsze niż fragmenty / dziennika wydrapane na nieortodoksyjnych powierzchniach / prywatnej własności, zwykły proszek / strategiczne bankructwa … / »Radzę ci iść prosto do swojego brygadzisty i splunąć«” – wiersz Kevina Daviesa z tomu „Comp.” w przekładzie Małgorzaty Myk.

„I znowu oczy dwoją się i troją, / i znowu masz zezwolenie / tylko na płytką odkrywkę, / a chciałoby się szybów, sztolni / i całej reszty. Ręce opadają / na dno powietrza, powoli” – cztery wiersze Pawła Tomanka.

„nie da się pracować nastąpił / upadek pracy translatorskiej / nie przekłada się nic na nic i tylko jeden piksel na zepsutym ekranie / dalej śpiewa, że jest fajnie / a nie jest” – cztery wiersze Aleksandra Sławińskiego.

Pięć wierszy Jarosława Markiewicza.

„Są ojcowie, którzy nienawidzą czytać, uwielbiają za to zabierać rodziny na wycieczki. Są dzieci, które nienawidzą wycieczek, uwielbiają za to czytać. Zabawne jak często trafiają razem, jako pasażerowie, do jednego samochodu” – jedenaście krótkich próz Anne Carson.

„W tym tryumfalnym poczuciu, że wiemy, / który wiersz teraz czytamy, / choć nie mamy bladego pojęcia, co czytamy, / przeszkodziły nam jakieś typy w czarnym, które przyszły do księgarni, / by zrobić sobie foto, bo książki są tak ciekawym tłem” – wiersze Anji Golob w tłumaczeniu Katariny Šalamun-Biedrzyckiej.

„Plansze przestały mieć / dla nas znaczenie / Judhiszthira straty / Czas gotuje wszystkich / w olbrzymim kotle / Shanty Town” – sześć wierszy Grzegorza Wróblewskiego wraz z fotografiami autora.

Rankiem czwartego września bieżącego roku uroczyście wyjechałem sobie z Polski bez, jak to się mówi, wyraźnego zamiaru powrotu; czułem się rześko. Małe święto, które możemy wspólnie spalić po trzysta. Albo z lufki gdzieś za winklem.

Zdecydowaliśmy się poświęcić pamiętnikarski numer „Małego Formatu” PRACY, i to właśnie wokół niej koncentrują się wybrane zapisy. Dlaczego? Mamy ku temu kilka powodów.

Niniejszym oddaję w ręce czytelnika pamiętnik czasów zarazy z miejsca przeklętego. Skąd pomysł na tytuł? Pracuję w Domu Pomocy Społecznej na Śląsku.

„Sama się śmieję, że prędzej dostanę kwarantannę w pracy niż do niej nie pojadę, numer 112 musi działać zawsze i wszędzie, chyba Polska musiałaby się spalić, zostać obalona by 112 przestało działać” – pamiętnik operatorki numerów alarmowych.

„Jak ja bardzo bym chciała, żeby tego nie było! Żebyśmy się obudzili, a to znika… Czuję ogromny niepokój związany z finansami, jeśli nie dostanę 500+, jeśli zmniejszą mi wypłatę… staram się nie nakręcać, ale działam…” – pamiętnik w formie korespondencji.

„Walnęłam w końcu emocjonalną przemowę o dzieciach z XIX wieku, które nie mogły się uczyć i w wieku trzech lat szły do pracy, w której czyściły kominy zawieszone na sznurach przez kominiarza albo w koszach na plecach nosiły węgiel w kopalni. Rozbójnik tak zmotywowany szczęśliwie dobrnął do końca zadań” – pamiętnik matki.

„Kiedy usiadłam do komputera – zalew maili. Głównie uczniowie, którzy obudzili się z pandemicznego letargu, zagrożeni nieklasyfikowaniem albo jedynkami: „co mógłbym zrobić, żeby poprawić oceny? proszę pilnie o odpowiedź”. Mam ochotę gryźć i pluć” – pamiętnik nauczycielki.

Helikopter zniża się z powrotem i wraca do Berlina, nadlatuje nad Kreuzberg, mija wieżę kościelną koło mojego domu, wyrzucam drabinkę i schodzę po niej. Mikrofon i noktowizor chowam do szafy i kładę się, przed zaśnięciem myśląc o chaosie.

Dziwnie jest czytać w książkach, jak to ludzie umawiają się na spotkania i wizyty. Łapię się na tym, że w takich momentach przerywam i się zastanawiam. Co oni robią, przecież nie można… Ech… kiedy to się skończy?

Gdzie jest ta zwrotnica w życiu ludzkim i jak człowiek ma wiedzieć, że to właśnie to, głupstwo jakieś, coś je już przestąpił bez możności zawrócenia? Dlaczego nie ma semaforów, które by ostrzegały?

„W barze Lam Kieu na Prokocimiu / kucharka przytknęła dwie butelki piwa do policzków. / Tylko jedna zimna” – cztery wiersze Krzysztofa Pietrali.

„na skrzyżowaniu Francuskiej i Zwycięzców obserwuję / dwóch dorodnych mężczyzn zapatrzonych w siebie. / mężczyzna 1 przesuwa po mężczyźnie 2 oddech / tak jak przesuwa się mebel w celu wyciągnięcia zabawki” – cztery wiersze Juliana Rosińskiego.

Jestem Jo, mam trzydzieści osiem lat i nigdy nie wyjeżdżałem poza moje miasto. Jestem Jo i od pewnego czasu słyszę dziwne, bliżej niezidentyfikowane dźwięki. Jestem Jo i urodziłem, urodziłem się w wielorybie.

Myśl o nadchodzącym lecie paraliżowała mnie. Gdzie się podziać? Chyba trochę bełkotałem, na twarz padały mi promienie słońca, w gardle miałem zawiesinę, mrużyłem oczy. Musiałem wyglądać bardzo źle. Jak beztroski kuzyn z małego miasteczka, papuśny, cały spieczony przez skwar.

„Wiedziałam, że gdybyśmy się napiły razem, to poznałabym ją lepiej. Więc piłyśmy z gwinta tanie czerwone wino. Zawsze
 poza sezonem na plaży w Mielnie. Piździło. A my się razem upijałyśmy. Tańczyłyśmy na wydmach” – fragmenty „Bezmatka” Miry Marcinów.

„Ganges… / Zanikające światła / Cukinie i / Ganges / Żyłeś tam / jak asceta?” – dziesięć wierszy Grzegorza Wróblewskiego z cyklu „Cukinie, wiersze dla Pufinka” wraz z fotografiami autora.