#przekład

„Nareszcie wszyscy się tu spotykamy: / przedmieścia, zachodnia, nora chwiejnej moralności” – wybór wierszy Amiriego Baraki (LeRoia Jonesa) w tłumaczeniu Karola Poręby.

Bezpośrednim kontekstem powstania nowego tłumaczenia „Lizystrata” Arystofanesa był Strajk Kobiet, chociaż Śmiechowicz natychmiast dodaje w przypisie dłuższą listę kontekstów: „edukacji obywatelskiej, niewydolności systemu, społeczności LGBT+, praw człowieka, podziału społeczeństwa, pandemii, katastrofy klimatycznej, wojny w Ukrainie”.

„Czy każde zdanie, w którym pojawia się słowo robotnik / Jest zdaniem socjalistycznym?” – wiersze Bertolta Brechta w przekładach Ryszarda Krynickiego.

„O, biały popiele zorzy / nad polami! / O, biały popiele / zorzy nad polami!” – pięć wierszy w przekładach Katariny Šalamun-Biedrzyckiej.

Oswald daje nam nie narrację, tylko próbę definicji tego, na czym polega świat ludzi. Oto zginął człowiek – co można o nim powiedzieć? Kim był? Czy to jest ważne, że jego ojciec hodował barany i był bogaty, i wierzył w wielką przyszłość dla swojego syna, czy to ważne, że czyjaś młoda żona wybiega i rozdrapuje sobie twarz? Jak w błysku śmierci zdefiniować człowieka?

Nowi realiści ideę wspólnotowości w pewien sposób odświeżyli. Udało im się pokazać, że artykulacja emocji, tych indywidualnych i zbiorowych, ma sens oraz że społeczeństwo musi wciąż na nowo negocjować swoje granice i włączać wykluczonych. Łączy ich właśnie polityczność, nie skłonność do konkretnej ideologii.

Tematem tegorocznego podsumowania będzie ocalenie – to słynne, z wiersza Miłosza, i to naiwne, którego wszyscy potrzebujemy w sytuacji, w której się znaleźliśmy (epidemicznej, klimatycznej, ekologicznej, ekonomicznej, politycznej).

„Potężniejsze niż fragmenty / dziennika wydrapane na nieortodoksyjnych powierzchniach / prywatnej własności, zwykły proszek / strategiczne bankructwa … / »Radzę ci iść prosto do swojego brygadzisty i splunąć«” – wiersz Kevina Daviesa z tomu „Comp.” w przekładzie Małgorzaty Myk.

Wiersze Kevina Daviesa to sterty odurzonego nadmiarem hoardera, które zakrzywiają, osypują i załamują się w wyniku drgań powodowanych przez systemowe glitche, szumy, zakłócenia transmisyjne i przerwy w dostawie sygnału generowanego przez nieokreśloną instancję o wszechpotężnej mocy, którą nietrudno zidentyfikować jako późnokapitalistyczny porządek technologiczny.

Trudno o bardziej wymowną scenę niż ta, w której budańscy inteligenci przy kolacji składającej się z pieczonych bażantów po przeprowadzeniu dyskusji na temat muzyki klasycznej i metodologii badań socjologicznych, rozprawiają także o sytuacji życiowej borykających się z bezrobociem i ubóstwem mieszkańców Békásmegyer, a na koniec konkludują: „To ludzie tacy jak my”.

Lektura wypowiedzi Piotra Sommera o literaturze niesie ze sobą szczególny klimat; mamy bowiem do czynienia z czytelnikiem, a zarazem tłumaczem prawdziwie zaangażowanym.

Robię swoje. Wyłączam telefon. Wyłączajcie telefony po prostu. Dorastałem w latach siedemdziesiątych. Nie było do roboty nic poza łażeniem i rzucaniem kamieniami. Tyle – albo pisanie wierszy, a ich pisanie oznaczało dla mnie skupienie, myślenie, rozmarzenie.

„mężczyzna, który zaprosił mnie do siebie, kobieta, która tam jest, którą on uważa / za wyższą statusem (ode ‘mnie’), a ta myśl mu pochlebia / taki układ nadaje treść jego porządkowi społecznemu, który jest arbitralny” – fragment poematu „Nowy Czas” Leslie Scalapino w przekładzie Małgorzaty Myk.

Scalapino powołuje do życia alternatywną koncepcję korelacji pisma i rzeczywistości, spekulatywnie przeobrażając pojęcie czasu, destylując, uspokajając bądź wzmacniając i rozszerzając język, wytwarzając grunt dla uważnej obserwacji poprzez spowolnienie tempa zarówno ruchu myśli, jak i samego działania

Nie chodzi w tych tekstach o konkretne miejsca i ludzi, ale o wyłożenie prawd wiary nieznanej religii i praw rządzących pewną mityczną krainą, w której znaleźć można przede wszystkim przestrogę – recenzja zbioru opowiadań Flannery O’Connor.

Nim postaram się wykazać, dlaczego rozpoznania Tabaczyńskiego nie należy traktować jako ostatniego słowa czy prawdy objawionej w kwestii stylu pisarskiego Wallace’a lub, ściślej rzecz biorąc, formuły językowej, jaką prozaik rozwijał w ostatniej powieści – rzeczy niejednorodnej i polifonicznej – odniosę się do oskarżeń, które krytyk wysuwa w szkicu „Król jest blady”.

„Zmyłem się, nim zjechały tu gliny. / Bo musiały zjechać: odblaskowe kurtki świeciły jak / lampy uliczne, ze szpadli w wapieniu szły skry. / Poranny pociąg z mlekiem spóźni się dziś do Leeds” – trzy wiersze ze zbioru „Mało brakowało” w przekładach Jacka Gutorowa i Jerzego Jarniewicza.

Nawet brudnopisów Wallace’a nie wolno przekładać na brudno, nie wolno w żadnym razie publikować brudnopisowego przekładu. Brudnopisy Wallace’a trzeba tłumaczyć tak, jakby były krystalicznymi czystopisami (tak zresztą jest: brudnopisy Wallace’a pozostają o wiele bardziej fascynujące, o ileż doskonalsze i trudniejsze do tłumaczenia niż większość czystopisów, z których się robi później książki). Niestety przekład Mikołaja Denderskiego w wielu miejscach jest brudnopisem.

Książek Gertrudy Stein przetłumaczono na polski dość sporo, bo aż pięć (wliczając te, które ukazały się w numerze 9/79 „Literatury na Świecie”), jest to wszak kropla w morzu, trudno się zatem dziwić, że miałem wielką ochotę stanąć w szranki, znaleźć się w gronie jej tłumaczy.

Chcę napisać pochwałę snu. Nie jako praktykująca – przyznaję, że nigdy nie byłam, jak zwykło się mówić, „śpiącą dobrze”, i może uda nam się później powrócić do tego osobliwego konceptu – ale jako czytelniczka. Bo przecież tyle jest snów do czytania, tyle sposobów ich czytania!

Wszystkim kociarzom życzę w tym wspaniałym dniu przekierowania uwagi na to, co prawdziwie istotne. Kotom zaś życzę dobrych obserwatorów, którzy nie są im może potrzebni, ale potrafią o nich wspaniale opowiadać – pisze Mikołaj Borkowski z okazji Dnia Kota.

Nitki łączące zawarte w tym numerze teksty mogą rwać się lub pruć, temat jest bowiem szeroki jak Missisipi. Temat to poezja amerykańska. Cykl „Śnią tylko o Ameryce”, który oddajemy w Wasze ręce w grudniowym numerze „Małego Formatu”, to luźna wiązanka tekstów, w której staramy się pokazać historyczne i współczesne strategie pisania poetyckiego za oceanem.

W „Klepsydrze” Ashbery projektuje inny wymiar rozmowy, skomplikowanej, trudnej, zaszumionej. Rozmowy, w której dialogiczne „ty” będzie się gubić i odnajdywać, ale zawsze pozostanie w centrum.

Dwa wiersze Johna Ashbery’ego z tomu „The Tennis Court Oath” (1962) w przekładach Przemysława Suchaneckiego.

Szkic Anny Warso wokół „The Tennis Court Oath” Johna Ashbery’ego. Tekst ukazał się pierwotnie w antologii „Poeci szkoły nowojorskiej” pod red. Kacpra Bartczaka (2018)

„Santarém”, wybór wierszy Elisabeth Bishop wyselekcjonowanych i przetłumaczonych przez Sosnowskiego, był wyczekiwany jak koniec tygodnia. Dotąd, poza 33 utworami w tłumaczeniu Barańczaka, dysponowaliśmy wyłącznie prezentacjami w antologiach.

W pewnym momencie włoskie czasopismo prawicowe „La destra” zadekretowało, że Jünger jest w komitecie redakcyjnym. Odpisał im, że ma dwie półkule mózgu, lewą i prawą, że dziękuje za zaszczyt, ale nie skorzysta. To by było czymś najgorszym, wepchnięcie go w lewy albo prawy kąt – rozmowa z wieloletnim tłumaczem Ernsta Jüngera.

Osiem wierszy Miklavža Komelja z tomu „Hipodrom” w przekładach Adama Wiedemanna.

Nie ma dla mnie nic trudniejszego niż pisanie o Tomažu Šalamunie. Podziwiam ustroje, które o rzeczach najukochańszych potrafią rozprawiać chętnie i bez stresu, sam niestety do nich nie należę i w miarę łatwo pisze mi się tylko o sprawach, do których mam stosunek w miarę luźny; uwagi o słoweńskim poecie muszę niestety wyszarpywać jak gwoździe z pokładu.

Zestaw siedmiu wierszy poety w przekładach Miłosza Biedrzyckiego i Rafała Wawrzyńczyka.

W Polsce (czy dokładniej: w polszczyźnie) zabito amerykańskiego pisarza, Davida Fostera Wallace’a. I nikogo to nie obeszło. Piszę to z poczuciem beznadziei, bo pisarz został zabity i nic go już raczej nie wskrzesi. Narzędzi zbrodni było kilka i razem osiągnęły zupełnie wyjątkową – tak jest, zabójczą – skuteczność.

Lorca jest jednym z tych poetów, którzy nigdy nie zabrzmią w polszczyźnie w pełni przekonująco. Kanoniczny przekład Ficowskiego ma swoją rasę, ale ma i swój wiek; w związku z tym mnożenie tłumaczeń nie jest od rzeczy, bo manipulując nimi jak zestawem przesłon, możemy dostrzec majak „przekładu idealnego” – recenzja wyboru wierszy Federico García Lorki „Gips i jaśmin”.

Tekst jest zapisem dyskusji wokół nowego przekładu „Dołu” Andrieja Płatonowa z udziałem tłumacza Adama Pomorskiego, Agaty Bielik Robson i Danuty Ulickiej. Spotkanie, które odbyło się 11 lipca 2017 r. poprowadził Jakub Nowacki z „Małego Formatu”.