recenzje

Sympatia, którą konserwatywny establishment wydaje się obecnie obdarzać Paglię i jej „córki” (…) wynika z wciąż żywego kompleksu Sontag, na który od dekad choruje zachodnia prawica – szkic Weroniki Mazurek wokół dzienników Susan Sontag.

Nie wierzyłam więc Shibli, kiedy mówiła o tym, że „nie chce być głosem Palestyny” — w domyśle: politycznym głosem Palestyny okupowanej, Palestyny złamanej, Palestyny poddawanej unicestwianiu. Jej książka była dla mnie tak silna, że trudno było mi zrozumieć autorkę retorycznie kluczącą wokół niejednoznacznego «doświadczenia palestyńskości», a nie Palestyny po prostu.

Lekturze „Klifu, dywizu i sestyny” Wojciecha Kopcia towarzyszy wrażenie obcowania z precyzyjnie działającą poetycką całością, która jednocześnie przez cały czas, w każdym wierszu, próbuje wymyślić siebie na nowo.

Puwalska wprowadza szczególny dynamizm, podejrzliwość i ruch podważania tego co zbyt gładkie, co z jednej strony stawia czytelnika/krytyka przed zadaniem prześledzenia szlaków nawiązywania i utrudniania, a z drugiej chroni poetkę przed posądzeniem o naiwność i posługiwanie się kliszami – nawet wówczas, kiedy podejmuje przytłaczająco wielkie tematy.

„Potwory. Dylemat fanki” Claire Dederer to eseistyczny spacer po dylematach moralnych, jakich odbiorcy kultury nastręcza XXI wiek. Co zrobić z twórczością artystów oskarżanych o przemoc? Czy da się oddzielić dzieło od twórcy i czerpać przyjemność z oglądania „Manhattanu” Woody’ego Allena ze świadomością, że reżyser był oskarżany o nadużycia seksualne wobec nastolatek?

Każde opowiadanie ze zbioru jest jak sprężyna, która powoli się napina, żeby w końcu odskoczyć – przy akompaniamencie fajerwerku, śmiechu czy gorzkiej puenty, a czasem wszystkiego naraz – recenzja „Idzie tu wielki chłopak” Grzegorza Bogdała.

Większość zasad ekonomii ortodoksyjnej odpowiada naszym potocznym intuicjom (…). Heterodoksi nie mają takiego luksusu. Ich teorie pokazują, że zależności w gospodarce jako całości działają jakościowo inaczej. – recenzja „Dług jest dobry” Rafała Wosia.

Czy w tym scenariuszu literatura nie staje się aby składową klasowego rozgrzeszenia, jakie polskie mieszczaństwo z mokotowskiego Nowego Teatru, Portu Praskiego i innych Elektrowni Powiśle udziela sobie samemu, żeby móc przejść do porządku nad swoimi aspiracjami, rzekomo karykaturalnie „niepotrzebnymi”? – recenzja „Magicznej rany” Doroty Masłowskiej.

Dla każdego, kto studiował literaturę w Polsce w drugiej dekadzie XXI wieku i zna Grzegorza Jankowicza, jego postać jest czymś w rodzaju anomalii – recenzja „Pojedynku wokół pustki”.

Tak, dobrze się domyślacie, to także powieść o awansie społecznym. Również we Włoszech temat ten krąży, przeżuwany w kolejnych książkach, często z zacięciem autofikcyjnym. W tym wypadku nie podążamy jednak sprawdzonym torem historii o klasowej „uciekinierce” – recenzja książki „Woda w jeziorze nigdy nie jest słodka”.

Problem z diagnozą stawianą przez Ledera polega na jej połowiczności. Jego konkluzje wydają się trafnie diagnozować problemy i ich wzajemne uwarunkowanie, ale autor nie dokonuje szerszej problematyzacji ich źródła – recenzja książki „Ekonomia to stan umysłu. Ćwiczenie z semantyki języków ekonomicznych”.

„Jowita zostaje. Historia 10 dni ruchu studenckiego” opisuje walkę zakończoną sukcesem. Jest to szczególnie istotne, jeśli weźmiemy pod uwagę specyficzną tendencję lewicy do organizowania pamięci wokół porażek, którą Enzo Traverso nazwał „lewicową melancholią”.

Chciałoby się jednak, żeby „Historia pracy…” była bardziej książką „o czymś”. Skoro już autor wykonał tę gigantyczną robotę zebrania i zsyntetyzowania 1400 źródeł, to aż się prosi, żeby zapro-ponować ich problematyzację – recenzja „Historii pracy: nowych dziejów ludzkości” Jana Lucassena.

„Małe pająki” bynajmniej nie są świadectwem wyleczenia się Barysa z obsesyjnej potrzeby mówienia o wszystkim wprost. Mam jednak nadzieję, że są symptomem przechodzonej kuracji.

W „Garadobedaro” widzimy samochód jadący nie do końca wiadomo dokąd i dlaczego – recenzja tomu poetyckiego Mateusza Żaboklickiego.

Jeżeli filmy Tarantino potrafią dotrzeć do masowego widza, stanowiąc zarazem zlepek idiosynkratycznych nawiązań, trybutów czy spekulacji, to jego pisarstwo szuka językowego porozumienia z szerokim odbiorcą, będąc jednocześnie – już bardziej dosłownie – realizacją absolutnie nerdowskiej kinofilii.

Adania Shibli doskonale wie, że Palestyńczyków doświadczenie kolonialnej przemocy ze strony Izraela stanowi kolejny epizod w dziejach i kolejne oko w globalnej sieci kolonialnej przemocy Zachodu. Nowoczesnego kolonializmu jako takiego. – recenzja książki „Drobny szczegół” Adanii Shibli.

Bar-Tal precyzyjnie formułuje psychologiczne przesłanki ukształtowania się obecnej formy izraelskiego nacjonalizmu, najpełniej ucieleśnianego przez złowieszczą postać Netanjahu. – recenzja książki „Złudzenia niszczące życie. O konflikcie państwa izraelskiego z Palestyńczykami” Daniela Bar-Tala.

Sfera wyobrażonego gdzieś, niezwykle u Sztok ważna, często sygnalizowana jest właśnie obietnicą składaną przez futerka, aksamity, jedwabie i atłasy, nieważne czy istniejące, czy wymyślone – recenzja książki „Białe futra i inne opowiadania” Fradl Sztok.

Aby zrozumieć pisanie Ernaux, w dialog z autorką trzeba wchodzić na jej zasadach, zaakceptować, że w „niskiej” materii życia nie chodzi o tanią podnietę, że ona zupełnie serio szuka w tejże materii wzniosłej przedwieczności, nawet jeśli przyziemnej i wulgarnie podanej – recenzja książki „Ciała” Annie Ernaux.

Do przepastnego wora ze stemplem „inteligenckie opowieści o awansie klasowym” Maciej Jakubowiak nie dorzuca nic nowego. „Hanka” niczego nie przekracza, niczego nie poddaje w wątpliwość, za to podobnie jak dzieła, na których jest wzorowana, z założenia potwierdza społeczny i literacki status quo. – recenzja książki „Hanka” Macieja Jakubowiaka.

Jest to lektura obowiązkowa dla urzędników, polityków, publicystów, architektów, urbanistów, socjologów, ale też aktywistów zajmujących się tematem mieszkaniowym. Stanowić będzie jeszcze długo nieocenione kompendium wiedzy w tym zakresie – recenzja książki „System do mieszkania” Agaty Twardoch.

Esej Herera, problematyzujący pojęcia doskonale, wydawałoby się, oczywiste, zostawia czytelnika przede wszystkimi z narzędziami do krytycznego myślenia o faszyzmie. To wiele, ale na dziś chyba za mało – recenzja książki „Skąd ten faszyzm” Michała Herera.

„Trudno jest oddzielić brudne codzienne praktyki uniwersyteckie od wielkich metaforycznych znaczeń, które tak swobodnie przenikają się z emocjami i przekonaniami na temat akademii. Chociaż możemy rozsądnie dążyć do interweniowania w ten proces «przerabiania siebie», a może nawet do uzyskania jakiegoś jasnego poczucia natury naszego powołania, nie możemy wyjść poza dialektykę i wyobrazić sobie, że nie jesteśmy osadzeni i ograniczeni przez instytucjonalne światy i środowiska, które już stworzyliśmy” — szkic Łukasza Bata wokół książki „Stoner” Johna Williamsa.

„Rich czyta się przeważnie z historycznej ciekawości, z nastawieniem krytycznym, wydaje się jednak, że recepcja jej twórczości poetyckiej może zmienić tę narrację, wprowadzając w czysto teoretyczny dyskurs inną, mniej jednoznaczną perspektywę” — recenzja Zofii Jakubowicz-Prokop z tomu poetyckiego Adrienne Rich „Zejście do wraku”.

„Perkins pisze nienaukowo, upraszcza złożone procesy gospodarcze, oferuje jednak syntezę globalnej polityki imperializmu, której wnioski nie odbiegają istotnie od prac cenionych badaczy. Jeżeli chcemy mieć w Polsce lewicę inną niż akademicka, musimy nauczyć się takie książki cenić” — recenzja Huberta Walczyńskiego z książki Johna Perkinsa „Hitman. Nowe wyznania ekonomisty od brudnej roboty”.

„Historia zawarta w «Krzywym pługiem» zaskakuje różnorodnością poruszanych problemów. Powieść można odczytywać ekofeministycznie, postkolonialnie, przez pryzmat studiów nad etnicznością, historii Czarnych czy krytyki kapitalistycznych stosunków produkcji” — recenzja Katarzyny Kozy z książki „Krzywym pługiem” Itamara Vieiry Juniora.

Najcięższym „grzechem” abolicjonistek jest odmienne zdanie na temat dekryminalizacji klientów i sutenerów, z którymi Kluczyk solidaryzuje się pod względem ideologicznym. Konsumenci przemysłu seksualnego, gwałcący i srający na łóżka kobiet, których zgodę wykupują, wciąż są jedynie zwykłymi „klientami”, a feministki o odmiennych priorytetach politycznych zasługują na nową, specjalną inwektywę.

Jeszcze niedawno ręczyłbym głową, że w 2023 roku nie da się już napisać dobrej książki poetyckiej, o której można by krótko powiedzieć, co jest jej tematem. Niedawno, to znaczy aż do dnia, w którym Filip Matwiejczuk wręczył mi przyozdobiony barokową dedykacją egzemplarz „Pasożyta”: książki o bezrobociu.

Perspektywa osoby notującej musi być wrażliwa na szczegóły, bo przecież interesują ją wyboistości, momenty szczególnie wybijające się, być może niekonsekwentne formalnie czy też treściowo – recenzja książki Justyny Kulikowskiej „Obóz zabaw”.

Kowalewski pokazuje nam, jak można dziś formułować przekonujące, jednoznacznie proukraińskie stanowisko, bez popadania ani w bezrefleksyjną rusofobię ani w instrumentalną ukrainofilię.

Dokumentalny serial „Russia 1985‒1999. TraumaZone” Adama Curtisa, na który składa się ciąg scen z życia ZSRR i Rosji w latach 1985‒1999, często krytykuje się za kolonialną optykę, tymczasem we współczesnych rosyjskich realiach ważniejsze są raczej jego zalety, w tym antypropagandowy potencjał.

Szcześniak zbudowała opowieść o Polsce Ludowej wokół mobilności społecznej i w ten sposób uderzyła w jedno z popularnych założeń przedstawiających socjalistyczny okres w historii Polski jako godny pożałowania czas upadku i degradacji.

Głos Giełzaka stanowi po Janie Śpiewaku i Rafale Wosiu trzecie w ostatnich latach tak doniosłe wołanie o próbę redefinicji lewicy – recenzja „Wiecznej Lewicy”

Jonas Eika w „Po słońcu” mąci w konwencjach i miesza narracyjne schematy, by manifestacyjnie przeciwstawić się dominującym w ostatnich latach w duńskiej i europejskiej literaturze autobiografizmowi i oszczędnej prozie realistycznej.

Masłowska nie jest raperką i do bycia nią nie aspiruje. Nigdy też nie udawała, że hip-hop to jej gatunek, po prostu używała go jako formy. I na albumie „Wolne” Dorota również hip-hopu nie zawłaszczyła.

Dzimira-Zarzycka nie odrobiła lekcji z feminizmu, który współcześnie jest nierozerwalny z queerem, podobnie jak historia kobiet – z historią osób LGBTQ+.

Gdyby autorzy opisali realnie istniejące ruchy i ich strategie – związki zawodowe, organizacje lokatorskie, feministyczne, ekologiczne czy jakiekolwiek inne – wówczas ich nawoływania do samoorganizacji brzmiałyby może nieco wiarygodniej, a nie wywoływały, jak w obecnej formie, pobłażliwego uśmiechu.

Bobula nie tworzy już dyskursu na temat wsi ani nie odsyła czytelnika do szerszej przestrzeni zatopionej w polityczno-społecznych kontekstach. W „Pustko” skupia się raczej na samym Szalejowie jako konkretnym miejscu, gdzie zdarzają się konkretne sytuacje.

Czytelnik „Wywiadów korsarskich” ma wrażenie, że kontaktuje się z chatbotem, który jest z jednej strony zmumifikowany, bo Pasolini od dawna nie żyje, a jeśli gości w polskiej debacie, to jako historyczny eksponat – z drugiej natomiast zaskakująco żywotny.

To właśnie ten ruch stanowi element konstytuujący „Mountain View”: tu stale jesteśmy w biegu, zmieniamy miejsca i perspektywy, lecz wciąż lądujemy w niewłaściwym punkcie – i uciekamy w ostatniej chwili.

Aby zmarginalizować znaczenie długoletnich walk robotniczych, Winkler dokonuje dramatyzacji narodzin liberalnego ducha, wyolbrzymiając znaczenie wydarzeń majowych i nadając im charakter kluczowego dylematu czy historycznego momentu.

Srinivasan pyta o to, czego pragnęłybyśmy gdybyśmy miały naprawdę wolny wybór. Naturalizująca kategoria zgody i osobistych preferencji zamiast otwierać pragnienia, staje się furtką, przez którą do naszych łóżek wślizgują się mizoginia, rasizm, ableizm i transfobia.

Przyglądam się dwóm książkom, które trzymam w dłoniach. Ta w lewej ma miękką oprawę. Okładka jest ascetyczna. Książka w mojej prawej dłoni to zupełnie inna rzecz. Nie wydaje się przesadnie ciężka, ale jej obecność jest już znacznie wyraźniejsza. Porównanie polskich i francuskich wydań Annie Ernaux.

Tym, co zwraca uwagę od pierwszej strony „Lat” Annie Ernaux, jest szczególna konstrukcja podmiotu. Przywykliśmy do powieści prowadzonych w pierwszej osobie liczby pojedynczej, powieść to w końcu historia protagonisty. Ernaux tymczasem proponuje podmiot zbiorowy, który mówi: „my robiliśmy”, a najczęściej: „robiło się”.

Książka „Fragmenty lunarne…” Mariana Stali jest równie niedoskonała, jak wszystko, czego się imamy, będąc jedynie ludźmi „podksiężycowymi”, chcącymi pozostać w pamięci potomnych, robiącymi rzeczy, do których mamy głęboki, choć często przypadkowy zapał.

Mitologiczne retellingi, czyli klasyczne mity opowiedziane na nowo, obecne były w kulturze od zawsze. W ostatnich kilkunastu latach popularność takich literackich przetworzeń staje się jednak coraz większa – recenzja antologii „Ziarno Granatu. Mitologia według kobiet”.

Bezpośrednim kontekstem powstania nowego tłumaczenia „Lizystrata” Arystofanesa był Strajk Kobiet, chociaż Śmiechowicz natychmiast dodaje w przypisie dłuższą listę kontekstów: „edukacji obywatelskiej, niewydolności systemu, społeczności LGBT+, praw człowieka, podziału społeczeństwa, pandemii, katastrofy klimatycznej, wojny w Ukrainie”.

Czy może należałoby, jak wnoszą autorzy, „wrócić do kwestii robotniczej”, jednak nie po to, żeby snuć sentymentalne opowieści o „złotym wieku”, ale w poszukiwaniu inspiracji do tego, by na płaszczyźnie wspólnych interesów, wykraczających poza pojedyncze, lokalne tożsamości, ukształtować taką siłę na nowo?

Mimo że fragmenty pamiętników nie zawierają bezpośrednich odniesień do sytuacji ekonomicznej piszących, ślady klasowego doświadczenia pandemii odnajdujemy rozproszone na przestrzeni całego zbioru. Czytane według tego klucza, „Pamiętniki pandemii” idą pod prąd uniwersalizującej narracji o egalitarnym wymiarze wirusa.

nazywam się maria da graça i jestem bohaterką powieści valtera hugo māe i właśnie patrzę, co on tu o mnie napisał. i nie jestem pewna, jak mam się czuć po tym wszystkim. dumna, okradziona czy wyśmiana.

„Społeczeństwo zmęczenia” potraktować można jako kontynuację egzystencjalistycznej krytyki kapitalizmu. Hana interesują przede wszystkim te zjawiska ekonomiczne, które dotykają ludzkiego doświadczenia rzeczywistości społecznej; nie same stosunki społeczne, lecz to, jak wpływają one na życie.

Kalecki zawdzięczał geniusz swoich teorii, przynajmniej w dużej części, półperyferyjnemu pochodzeniu. Emocjonalnie zaangażowany w socjalizm, zawsze dostrzegał błędy stalinowskiej wersji gospodarczego planowania. Ale nigdy nie łudził się, że ideologiczny import anglosaskiego liberalizmu może zaradzić problemom Polski.

O poezji Demskiej już na pierwszy rzut oka można powiedzieć, że zagaduje, zagaja. Język tych wierszy zbliżony jest do casualowej, lekko niedbałej i trochę niepewnej siebie opowieści, chociaż w „Udawaniu ludzi” zdarzają się również bardziej abstrakcyjne przebiegi.

Dorota Jarecka w książce „Surrealizm, realizm, marksizm. Sztuka i lewica komunistyczna w Polsce w latach 1944–1948”, przedstawiła fascynujący przegląd postaw polskich artystów ideowo zaangażowanych w komunizm, a także krytyków i intelektualistów kształtujących estetyczną świadomość sztuki tego okresu.

W wizji Aarona Bastaniego w pełni zautomatyzowany luksusowy komunizm to pewien ideał stosunków społecznych, a nie jakiś konkretny zestaw rozwiązań systemowych typu „państwowa własność środków produkcji”.

Deleuze napisał kiedyś, że artyści wielcy są zdumiewającymi diagnostami i klinicystami, ale nie własnego przypadku, lecz cywilizacji. Wallace postawił Ameryce (wczesną i wnikliwą) diagnozę i na niej nie poprzestał. Uważał, że powieść nie powinna zatrzymywać się na ujawnianiu symptomów choroby, ale iść dalej – przeprowadzać kurację.

Bez względu na deklaracje samego Wiesławca – tu i ówdzie powtarzającego, że swoje czułki wystawia przede wszystkim w stronę relacji klasowych – ciężko nie rozpatrywać książki „Każda praca hańbi” również w kontekście pokoleniowym, jako pewnego rodzaju milenialskiego antymanifestu.

Stosunek Puwalskiej do postaci z filmów anime przypomina dynamikę funkcjonowania memów czy virali, których ewolucja i historia zdobywania popularności sama w sobie staje się kontekstem, a pierwotne źródło odgrywa marginalną rolę

Srnicek zajmuje się nie tyle rozczarowaniem platformami, ile odczarowaniem platform: rozpędza aurę niezwykłości, wygasza rozpalane przez marketing fantazje, wycisza lamenty nad dystopijną przyszłością rodem z mrocznego science-fiction.

Trudno wyobrazić sobie lepszy moment na uchwycenie złożonej specyfiki queerowego życia w Polsce niż koszmarne, upalne pandemiczne lato roku 2020, gdy doświadczenie politycznej i medialnej nagonki na osoby LGBT+ zderzyło się z niemożliwością tradycyjnego celebrowania queerowej solidarności i siły z okazji Miesiąca Dumy.

„Pikiel dla Wiedzących albo Proste Prawdy w Zgrzebnej Szacie” to książeczka napisana przez żyjącego w XIX wieku amerykańskiego biznesmena i ekscentryka Timothy Dextera. Jej przekład autorstwa Piotra Puldziana Płucienniczaka ukazał się w styczniu tego roku nakładem oficyny Dar Dobryszyc.

Ukazał się niedawno w PIW-ie tom Tadeusza Hollendera pod obiecującym, ale też zobowiązującym tytułem „Wiersze zebrane”. Zważywszy że poprzednie tak obszerne wydanie jego dorobku miało miejsce prawie sześć dekad temu, nową edycję wypada powitać słowami: najwyższa pora.

Powieść „Strach bramkarza przed jedenastką” Petera Handkego jest bardzo osobliwym kryminałem, w którym to nie zbrodnia kryje w sobie tajemnicę, ale niemal wszystko poza nią. Morderca właściwie nie ucieka przed karą, a dochodzenie toczy się gdzieś daleko, zupełnie poza ramą opowieści.

„Niewinni” Hermanna Brocha to powieść koturnowa, która operuje na (bardzo) wysokich diapazonach. Rzecz deklaratywna, o znaczeniu wykładanym do końca. Proza osuwająca się w dydaktyzm i kazanie moralne.

Nie sposób spisać wszystkich metamorfoz, jakim ulegają bohaterki zarówno opowiadań, jak i obrazów malarskich Leonory Carrington. Twórczość ta pozostaje wciąż w ruchu, a jej potencjalne znaczenia mogą się realizować w coraz to nowszych aktualnościach – recenzja zbioru opowiadań „Siódmy koń”

Świat przedstawiony w „Opowieści o duchach” Laury Freudenthaler pozostaje chłodny i aseptyczny. Pod sterylnym językiem tej prozy pulsuje jednak coś, co – jak przystało na opowieść o duchach – budzi niepokój.

Wtem! Pomnik morfuje i przeziera przez niego, wyłazi z niego rozpuszczony deskorolkowiec, przodownik naszego czytaczkowego jacuzzi, dzierży „Murphy’ego”. Zaraz nam streści.

„Disco Elysium” to gra o starciu ideologii i uwikłaniu w historię. Gra otwarcie i bezpardonowo polityczna, rarytas wśród gier, które unikają polityki jak ognia. Gra o walce klas, sankcjonowanej przez państwo przemocy i społecznej cenie rewolucji.

W swojej najnowszej książce Przemysław Wielgosz przybliża czytelniczce globalną, choć pisaną z punktu widzenia Europy i teorii europejskich – a konkretnie materializmu historycznego – genealogię powiązań kolonialnego i neoliberalnego kapitalizmu z wytwarzaniem się i konstytuowaniem pojęcia rasy.

„Matka się śmieje” Chantal Akerman to nie tylko rozpaczliwy gest symbolicznie utrzymujący matkę przy życiu, ale także – i to w niemałym stopniu – próba zrozumienia swojej zależności od niej i od kobiet w ogóle.

Temat choroby, której rewersem staje się cierpienie z powodu kondycji społecznej to kwestia, która powraca w prozie Lavant i w której objawia się jej wielkość. A snując opowieść o splątaniu ciała i imienia, i bólu, jakiego przysparza jedno i drugie, pisarka zadaje również pytanie o granice empatii.

Jeśli potraktujemy pańszczyznę jako poboczny wątek „Chamstwa”, to dostrzeżemy, że bezpaństwo przybiera w nim kształt ucieleśnionej, wędrownej, szeptanej, plastycznej i migotliwej utajonej struktury. Jest czymś, co utrzymuje się uporczywie nawet wtedy, gdy państwa narodowe pozornie pokryły swoim panowaniem całą przestrzeń globu.

Proszę o rozpięcie mojego operacyjnego prochowca, wyszarpanie spod niego okalającego mnie, olbrzymiego, elastycznego tabletu i wsadzenie go w żabki mych dłoni, bym z niego melorecytował, co będzie się działo dalej w niniejszej recenzji „Sztuki geniuszu Traktatu o koncepcie” Baltasara Graciána.

Performatywnie wykładana filozofia ruchu/działania/zanikania wydaje się tym aspektem poezji Miłobędzkiej, który decyduje w końcu, że ją samą można by (przynajmniej na chwilę) nazwać wielką polską modernistką.

Trudno o bardziej wymowną scenę niż ta, w której budańscy inteligenci przy kolacji składającej się z pieczonych bażantów po przeprowadzeniu dyskusji na temat muzyki klasycznej i metodologii badań socjologicznych, rozprawiają także o sytuacji życiowej borykających się z bezrobociem i ubóstwem mieszkańców Békásmegyer, a na koniec konkludują: „To ludzie tacy jak my”.

W wydanym przez Korporację Ha!art zbiorze próz poetyckich „Niż” Maciej Topolski opowiada o pracy kelnerskiej – o ludziach, którzy dziesięć, jedenaście, dwanaście albo i więcej godzin dziennie spędzają tam, gdzie spływa ślina.

W „Słodko-gorzkim erosie” Carson uruchamia wszystkie możliwe sensy związane ze znaczeniami pojedynczych wyrazów, ze stosowanym przez poetów metrum, z warstwą brzmieniową utworów. Wprowadza nas do świata, który dla nieznających starożytnej greki jest po prostu niedostępny. I sprawia jej to przyjemność.

W „Czarnej skórze, białych maskach” Fanon nie poprzestaje na dekonstrukcji stereotypowych obrazów czarności, ale wskazuje na konieczność reorganizacji całej struktury zachodniej kultury, w której podziały i hierarchie między ludźmi zdają się nieprzekraczalne. Jego książka przede wszystkim jest więc projektem przyszłościowym.

„Dlaczego eseje czeskiego krytyka literackiego poświęcone czeskim pisarzom i pisane dla czeskich czytelników są wydarzeniem kulturalnym także w Polsce?” – recenzja „Czeskich ekspresjonistów” Jindřicha Chalupeckiego.

Dlaczego internet stał się pułapką i jak możemy zaplanować lepszą przyszłość? – na to pytanie próbuje odpowiedzieć Jan J. Zygmuntowski w książce „Kapitalizm sieci”.

„Przejścia”, wydana niedawno przez SDK debiutancka książka Marii Halber, to zbiór zdystansowany wobec modelu liryki jako aktywnej współuczestniczki publicznego dyskursu.

Lektura wypowiedzi Piotra Sommera o literaturze niesie ze sobą szczególny klimat; mamy bowiem do czynienia z czytelnikiem, a zarazem tłumaczem prawdziwie zaangażowanym.

Dlaczego gołym okiem widoczna wtórność powieści Twardocha przechodzi niezauważona? Im jego pisanie słabsze, bardziej przezroczyste, tym więcej Twardocha w dyskursie? Myślę – ryzykowna to hipoteza i ze wszech miar pozaliteracka – że siła autora „Pokory” tkwi w jego wizerunku, w jego medialnej konstrukcji, w czymś, co w biznesie określa się mianem strategii pozycjonowania.

Brak wiary w indywidualną sprawczość i autonomię wydaje się podstawową zasadą w prozie Matsudy. Przekonanie o przepustowości jednostkowych granic koresponduje zresztą z jej pisarskim doświadczeniem. Sam pomysł na „Układ(a)ne” wziął się z poczucia, że myśl zawsze jest już zlepkiem przyzwyczajeń.

W „Witajcie w Ameryce” Linda Boström Knausgård gra z napięciem rodzącym się między wyidealizowanym obrazem dzieciństwa, rodzicielstwa i braterstwa/siostrzeństwa a opresją, jaką ów model rodziny ze sobą niesie, choć przecież nie musi. Tak pomyślana rodzina wcale nie odpowiada za poczucie bezpieczeństwa.

Jest to tak lekka powieść, że chyba należy o niej pisać lekko. Nie przejmując się tym, że ma już ponad dwieście lat, ani też tym, że napisał ją Goethe. Może i Goethe ją napisał, może i miał nam w niej do przekazania coś bardzo doniosłego, do nas już jednak ta doniosłość nie dociera.

Prawdą całkowitą jest, że nieco zdurniałem, trwając w otoczeniu powierzchni idealnie czarnych zapewniających konstrukcję wyludnionego bilardowego księstwa, a jednak zdołałem podsłuchać, że w partii, którą [przecież] badam, z rozdzielnika zadano wszystkim członkom lekturę „Afrykańskich korzeni UFO” Anthony’ego Josepha, które właśnie ukazały się, o dziwo, po polsku.

Wiosną 2019 roku fanpejdż Stronnictwo Popularów zaczął publikację pamiętnego cyklu Gesta Biedronis, nieprawdopodobnych past o wybitnych dokonaniach Roberta Biedronia (ur. 1976). Wbrew pozorom nie opowiadają one wyłącznie o aktywnościach tego opatrznościowego męża.

Trudno oprzeć się wrażeniu, że książka sama bierze udział w opowiadaniu historii, w której alternatywa nie ma prawa się wydarzyć. Świat Fishera to rzeczywistość właściwie pozbawiona realnych walk i oporu, a to, co naprawdę inne, zewnętrzne, może się w nim pojawić jedynie jako krótkie spięcie samego systemu.

Jako książka publicystyczna „Gniew” Tomasza S. Markiewki wydaje się mocno spóźniony (wydany w latach 2015–2016 zapewne robiłby zupełnie inne wrażenie), jako książka o politycznych emocjach – szalenie powierzchowny i redukcyjny.

„Zbója” wyróżnia maniakalna wręcz pogoda ducha. Dlaczego Walserowskich bohaterów niemal wszystko tak raduje, niemal wszystko sprawia im przyjemność, jest ładne, cudowne, rozkoszne? Historia literatury nowoczesnej przyzwyczaiła nas przecież do czegoś zupełnie innego.

Najnowsza powieść Makkai to kolejna pozycja z gatunku generycznej amerykańskiej prozy odpowiadającej na domniemany brak wielkich narracji, której lektura przypomina doświadczenie całonocnego bingowania serialu – recenzja „Wierzyliśmy jak nikt” Rebekki Makkai.

Było mi bardzo przyjemnie – mówi tym wyborem Zadura – że tak wysoko ocenialiście mój wkład w dokonującą się przemianę lirycznego paradygmatu, ale teraz chciałbym przywrócić jakiś naturalny porządek. Taki porządek, wedle którego w równym stopniu zawdzięczam coś Johnowi Ashbery’emu, jak i Jarosławowi Markowi Rymkiewiczowi

W „Bezmatku” Marcinów wyprowadza nas poza skodyfikowany, bezpieczny sposób wyrażania emocji, zmierzając ku terenowi słabo zbadanemu, domenie przeżyć pozostającej nadal w dużej mierze „czarnym kontynentem”, jak moglibyśmy ją określić za Freudem i Irigaray.

W „Pod słońcem” jest wiele utopii, ale może najważniejszą z nich jest właśnie ta – utopia czasu przeszłego, marzenie o konglomeracie kulturowych różnic, spajanych uniwersalnym ludzkim doświadczeniem bycia w naturze. Wydaje mi się jednak, że utopia opowiedziana w czasie przeszłym traci swój radykalny wymiar i zmienia się w bezpieczną fantazję o tym, co było.

Powierzchnia komunikacyjna wiersza Trojanowskiego nieustannie usuwa się spod nóg, pozostając jednocześnie przestrzenią przemyślnie skonstruowaną – konstruującą jednak odcięcia i przesunięcia, nie zaś mieszkalne powierzchnie. Wyobraźmy je sobie jako miasta.

„Baśń o wężowym sercu” Radka Raka jest tekstem istotnym i cennym. Książka przynosi uderzający obraz relacji chłopstwa i szlachty, chamów i panów. Może się stać jednym z głosów wybudzających nas ze snu ukazanego przez Andrzeja Ledera.

Pytanie o inne prace, o to, co to jeszcze znaczy pracować, jest dla Bartczaka tematem przewodnim i konfiguruje też jego wspólnotową wyobraźnię: wizję zbiorowości opartej, owszem, na pracy, ale w sensie pracy dziwnej, wielości prac, również nieludzkich.

Nowa książka Chantal Mouffe zaczyna się od cytatu z Machiavellego, który głosi, że „ludzie mogą pomagać fortunie, ale nie mogą jej się sprzeciwiać”. Na tym polega problem z tezami autorki: zdezaktualizowały się, zanim mogliśmy je przedyskutować – recenzja „W obronie lewicowego populizmu”

Z jakiego rodzaju odpowiedzialnością wiąże się odwoływanie do zaburzeń afektywnych w literaturze? Zagęszczenie tekstów – literackich, paraliterackich, historycznych – badających (nie)dyspozycje psychiczne, nasuwa refleksję dotyczącą głosu, jakiego w dyskursie tym wciąż brakuje.

Brud i czystość są w prozie Sanga Yi narzędziami walki, prowadzonej zawsze w złej wierze, wskutek rozczarowania światem jako takim; przekłada się to na kształt formalny tej prozy, a raczej jej totalny bezkształt, bałaganiarstwo, narrację typu brudnego, walczącą z czystymi przebiegami zwykłej prozy realistycznej.

Co wprowadził w nasze postrzeganie ich twórczości ostatni ruch wokół Themersonów? Ważne wydaje się przede wszystkim jedno – impuls do rozstania. Tak, rozstania, ale takiego na wesoło, bo z krzywdzącym obrazem tej pary awangardystów jako twórców rzeczy niepoważnych na papierze i płótnie – recenzja „Niewysłanych listów” Franciszki i Stefana Themersonów.

Uprawiając niekonwencjonalną lirykę autobiograficzną, zdając relację z doświadczanego Hitchcockowskiego vertigo, Koehler wzorem tyleż Merrilla, co samego O’Hary swoje doświadczenia wypowiada krachem poetyki – sabotażem klasycystycznej Formy.

„Okazuje się, że »Oni migają…« może być czytana jako książka nie tylko o początkach gamedevu, ale także o alternatywnych systemach ekonomicznych, o pomysłowości, samoorganizacji i współpracy” – recenzja książki „Oni migają tymi kolorami w sposób profesjonalny. Narodziny gamedevu z ducha demosceny w Polsce”

Tomasz Bąk napisał otwarcie komunistyczny poemat, który jako dowcipny i językowo inwencyjny utwór o „ekscesach kapitalizmu” czy „potrzebie systemowej zmiany” będą w stanie przyswoić nawet etatowi recenzenci liberalnych tygodników – Paweł Kaczmarski recenzuje „Bailout” Tomasza Bąka.

„Powrót do Reims” to zdecydowane przywrócenie kategorii klasy do debaty publicznej oraz szczera opowieść o awansie klasowym. Nie wykluł się jeszcze język awansu społecznego, który z jednej strony nie popadałby w idealizację klasy robotniczej, a z drugiej – w jej deprecjację lub patologizację. Eribon robi w tym kierunku poważny krok, tworząc moralitet, w którym wstydzi się swojego klasowego wstydu.

Polska komunikacja publiczna, tak jak i polskie usługi publiczne w ogóle, jest jak Pendolino. W największych miastach i na najbardziej uczęszczanych trasach wygląda dobrze, lecz kryje się pod tym niewielka dostępność połączeń – kolejowych, autobusowych – dla dużej części mieszkanek i mieszkańców kraju. Karol Trammer i Olga Gitkiewicz objaśniają, skąd ten problem się bierze, czym skutkuje i co można z nim zrobić.

Ta skłonność do metaprzedstawienia, bo oczywiście najczęściej Foks daje obraz w obrazie, literaturę w literaturze – nie prowadzi u niego do autoreferencjalności. Jest raczej wskazaniem na medium w ogóle: na szczególność medium literackiego, które zaczyna przejmować właściwości innego medium: filmowego, malarskiego – recenzja „Café Spitfire” i „Ludzi kultury” Darka Foksa.

Po paru dekadach posuchy otrzymujemy kolejną książkę Clarice Lispector, tym razem grubą, 600-stronicową, i są to „Opowiadania wszystkie”. Tego rodzaju wydawnictwa mają to do siebie, że co prawda budzą respekt, ale też pozwalają się czytać swobodnie, różnorako, niekoniecznie od początku do końca.

Drugi koniec historii, czyhający za rogiem naszej teraźniejszości, oznacza według Kaczanowskiego, że nikt już nie panuje nad historią: hegemon jest niewolnikiem swoich konsumpcyjnych marzeń, klasy zależne są spętane zawiścią bądź marzeniem naśladowczym, a wszystko razem wytwarza historię, która w każdej chwili może po prostu eksplodować.

Inaczej niż wielu cudzoziemców przed nim, Walker nie częstuje czytelnika sentymentalnym stereotypem „rosyjskiej duszy” – karmi wyłącznie czarnym borodińskim chlebem z wędzoną słoniną, małą wódką i ogórkiem – recenzja książki „Na ciężkim kacu. Rosja Putina i duchy przeszłości” Shauna Walkera.

„Historia żony” (oryginalnie wydana w 2001 r.) dobrze pokazuje sprzeczność tkwiącą w popularnych herstoriach, które nawet jeśli odsznurowują usta swoim bohaterkom, to robią to co najwyżej tylko do połowy.

Byłoby wspaniale, gdyby za prężną akcją promocyjną wokół „Jeszcze kocham. Zapisków intymnych” poszło zainteresowanie czytelników i czytelniczek tą poezją. Byłoby natomiast fatalnie, gdyby ta niewielka publikacja okazała się kolejną szpilką, którą Świrszczyńska zostanie przytwierdzona do jakiejś nowej – tym razem sztambuchowo-romansowej – gablotki.

Pogromowa przemoc jest nagła, gwałtowana i brutalna. W mordującym tłumie z trudem rozpoznajemy społeczeństwo będące bohaterem znanej nam historii. Jak jednak pokazuje między innymi praca Grzegorza Gaudena, poprzez przemoc przemawiają treści konstytuujące to społeczeństwo, ujawnia się w niej cała głębia jego wyobrażeń i lęków.

Przebicie się jidysz do języków (oficjalnie) literackich nie pociągnęło za sobą wzmocnienia pozycji kobiet. Przeciwnie: stworzyło kolejne narzędzie dyskryminacji. „Moja dzika koza” jako całość pozostaje w tym kontekście kolekcją tekstów walczących. Walczących – bo każde słowo jest tu mieczem obosiecznym: ryzykiem dla piszącej i oskarżeniem tych, którzy na mocy władzy symbolicznej zabronili jej mówić.

„Tak oto frazy, które bardzo łatwo byłoby zaetykietować jako autotematyczne, jako kolejne ogniwo w ponowoczesnej refleksji o statusie sztuki, w ramach szerokopasmowej alegorii wchodzą w relację z komunistycznym marzeniem o społeczeństwie bez pracy najemnej” – Dawid Kujawa o „Błękitnej wieży” Tomaža Šalamuna w przekładzie Miłosza Biedrzyckiego i Rafała Wawrzyńczyka.

Krytyka kapitalizmu dokonywana przez Katarzynę Czeczot i Michała Pospiszyla w „Romantycznym antykapitalizmie” może być trudna do zaakceptowania nie tylko dla zwolenników kapitalizmu, lecz także dla wielu jego lewicowych adwersarzy wychowanych w tradycji modernistycznej.

W ciągu ostatnich siedmiu, ośmiu lat w twórczości Wróblewskiego nie zaszła jakaś zasadnicza zmiana, „polityczne przebudzenie”. Chodzi w gruncie rzeczy o to, że „Pani Sześć Gier” zdaje relację ze zwiększenia się intensywności tropów obecnych punktowo już we wczesnych książkach poety.

„(wejście w las)” Pauliny Pidzik, z całą rekwizytornią dziecięcych wycinanek z papieru, które uchodzić chcą za zaawansowaną sztukę kolażu, swoją powagą i przewrażliwieniem wystawia się niestety na kilka dowcipów, na jakiś memetyczny chochlik w druku, zrodzony z niezgody na ten estetyczny kamuflaż

Nie chodzi w tych tekstach o konkretne miejsca i ludzi, ale o wyłożenie prawd wiary nieznanej religii i praw rządzących pewną mityczną krainą, w której znaleźć można przede wszystkim przestrogę – recenzja zbioru opowiadań Flannery O’Connor.

„Wallace usiłuje wytwarzać za pomocą języka pewne doświadczenia estetycznie, a równocześnie docierać gdzieś głębiej, pod powierzchnię znaków, do nagiego mięsa naszych myśli, pragnień, przeżyć” – recenzja „Bladego Króla” Davida Fostera Wallace’a.

W ostatniej dekadzie napisałem o wierszach Konrada Góry tyle tekstów, że pewnie bez trudu złożyłyby się one na monografię. Do samych „Nich” robiłem trzy podejścia, które skończyły się w okolicach stu tysięcy znaków. W przypadku najnowszego tomu autora musiałem się więc zastanowić, czy mam jeszcze coś do dodania.

„Wysoka łączliwość. Szkice o poezji współczesnej” to rzecz rewelacyjna, lektura obowiązkowa dla każdej osoby zainteresowanej zarówno nowymi zjawiskami w poezji współczesnej, jak i stanem rozmowy na jej temat. A ponadto książka, dzięki której pewne przemiany w myśleniu o kulturze, jakie daje się zaobserwować w Polsce w ostatnich latach, są bardziej zrozumiałe i widoczne.

„Ramy tego eposu są zatem odpowiednio skrojone pod doświadczenie egzystencjalne milenialsów i całej rzeczy kręcącej się ekstatyczno-depresyjnie na prekarnej karuzeli, którą kieruje kapitał” – recenzja książki poetyckiej Kaspra Pfeifera.

Proza Anny Żukowskiej sytuuje się gdzieś w rejonach eseistyczno-autobiograficznych notatek o filozoficznym zacięciu. „Mięcho” to książka o cielesności w stanie radykalnego rozkładu, osobista i bezkompromisowa niezgoda na masowe doświadczanie choroby.

W prozie Waldemara Bawołka materia życia musi być nieustannie mielona w trybach onirycznej wyobraźni, wysiłkowi życia musi towarzyszyć wysiłek negacji życia w twórczości, małego umierania w pisaniu – recenzja zbioru opowiadań „La petite mort”.

Kiedy jeszcze studiowałem polonistykę, literatura pozytywizmu nie miała dobrej prasy. Gdybym mógł jednak podczas studiów przeczytać „Literacki kapitalizm” Pawła Tomczoka, na wiele z tych powieści spojrzałbym inaczej.

Albańska pamięć staje się jednym z głównych tematów reportażu Małgorzaty Rejmer. Pojawia się ona we wszystkich wymiarach społecznych: jako wspomnienie okrucieństw systemu komunistycznego; ale też jako wydarzenia zapomniane, nierozliczone i usunięte z przestrzeni pamięci cyrkulacyjnej, żyjące gdzieś podskórnie.

Barbara Klicka w „Zdroju” zabiera nas do sanatorium, toposu niezwykle silnie umocowanego w tradycji literackiej. Perspektywa kobiecej narratorki wydaje się pożądanym powiewem świeżości: ludzka, zbudowana ze wspomnień, cierpienia i irytujących nawyków językowych.

„Rymkiewicz – jak ślepa ćma – z wielką lupą przy oku wertuje księgozbiory IBL-owskiej biblioteki, ale zatacza wciąż te same kręgi, perswadując samemu sobie i pokaźnemu gronu swoich czytelników – że jest raczej »nic« niż »coś«” – recenzja książki „Adam Mickiewicz odjeżdża na żółtym rowerze” Jarosława Marka Rymkiewicza.

Wielkość Emily Dickinson tkwi w napięciu między dokładnie zbitą klatką a zamkniętymi w niej emocjami. Ale, niestety, ta wspaniała forma zdradza słabości nowych przekładów – recenzja wyboru „Jest pewien ukos światła” w tłumaczeniach Krystyny Lenkowskiej.

„Santarém”, wybór wierszy Elisabeth Bishop wyselekcjonowanych i przetłumaczonych przez Sosnowskiego, był wyczekiwany jak koniec tygodnia. Dotąd, poza 33 utworami w tłumaczeniu Barańczaka, dysponowaliśmy wyłącznie prezentacjami w antologiach.

Wydany w tym roku przekład książki Erica Paula z 2015 r., „Miejsce, w którym można wybuchnąć”, można czytać jako zbiór próz poetyckich, których gramatyka i składnia zbudowane są z elementów „noiserockowej” dziwności.

„Ciemna materia”, edycja wierszy Rae Armantrout w wyborze i tłumaczeniu Kacpra Bartczaka, zbiera ponad trzydzieści wierszy z sześciu tomów. Chcąc scharakteryzować ją esencjonalnie, powiedziałbym, że jest walką z semiokapitalizmem, z utowarowieniem słowa, z pęknięciami faszyzmu, zniewalającego nas poprzez językowe medium.

„Dom z dwiema wieżami” to z pewnością jedna z najlepszych niefikcjonalnych książek 2018 roku. Maciej Zaremba-Bielawski przestawia w niej opowieść o swojej rodzinie – o spotkaniu rodziców krótko po wojnie, swoim dorastaniu w siermiężnym PRL-u i wyjeździe z braćmi, matką i babką do Szwecji w 1968 roku.

To było nieuniknione – musiała powstać historia polskiego szaleństwa. Otrzymaliśmy w 2018 roku jej pierwszy tom, „Historię polskiego szaleństwa” Miry Marcinów, poświęcony melancholii, czyli najbardziej nieuchwytnemu i wieloznacznemu wcieleniu szaleństwa, jakie zna Europa.

Michał Szymaniak, autor„Dziur w policzkach”, nie próbuje nadać śmierci „bardziej znośnego kształtu”. O stracie mówi nie po to, by ją oswoić (w każdym razie nie tylko po to), ale żeby ją pogłębić, by przekuć ją w śmierć dostępną czytelnikowi.

„Zbrodnia i…” Jerzego Nasierowskiego jest tyle dziennikowym, intymnym zapisem przeszło dziesięciu lat walki o wolność za kratami, co reportażem o życiu codziennym skazanych, wzmocnionym refleksją o iluzjach i nadużyciach tamtej, ale i każdej władzy.

Poezja Waldemara Jochera, tak bez reszty wypełniona ruchem, dzianiem się, zwija się do wewnątrz, poddaje próbie nasze naturalne nawyki lektury linearnej, diachronicznej w imię synchronii i punktu – recenzja „Incipitu”.

W roku 2018 czytelniczka dostaje do ręki tom dzieł zebranych Andrzeja Łuczeńczyka. Wobec dzieła zapomnianego autora, którego pisarstwo było wydawane w postaci drobnych, niskonakładowych książeczek, łatwo dostępne tomiszcze jest istotnym zadośćuczynieniem.

Jest to książka tak bardzo przeceniona, jak tylko przecenić się da tomik poetycki z racji wieku i autorytetu jego Autora. To tomik doceniony na kredyt, żeby „odhaczyć” ostatniego nowofalowca, gdy jest jeszcze na to czas – recenzja „Stanc”, ostatniego tomu Jerzego Kronholda.

Joanna Ostrowska w „Przemilczanych” przekracza tabu, pokazuje, co kryją białe plamy, wskazuje też beneficjentów tego milczenia i ciągle trwającą krzywdę ofiar. To lektura bardzo ważna, kamień milowy w najnowszej historiografii.

Powieść Rylskiego, wykorzystując nośność aktywnych obecnie dyskursów krytycznych wobec obozu rządzącego, w dość czytelny sposób zdaje się lansować niedaleką albo alternatywną wizję przyszłości, w której Polska znajduje się pod rządami autorytarnymi – pisze Bartosz Suwiński w recenzji „Blasku” Eustachego Rylskiego.

Twórczość dzisiejszych poetów podpinających się pod tradycję klasycystyczną, pozostaje związana z konserwatywno-rewolucyjnym zwrotem w polskiej polityce kilku ostatnich lat – Zbigniew Jazienicki recenzuje „Polonię aeterna”, ostatni tom Wojciecha Wencla.

Nowa książka Tomasza Bąka, „Utylizacja. Pęta miast”, jest, jak to doskonale ujęła Paulina Chorzewska, „wyczekana przez rozrastający się krytyczno-jurorski fanbase poety”. W tym sformułowaniu pobrzmiewa echo czegoś, na co należy zwrócić uwagę: Bąk bardzo szybko urósł do miana jednego z najważniejszych poetów młodego pokolenia.

„Oficjalny prozatorski debiut Carpentiera to dzieło bezdyskusyjnie wpływowe dla kształtu literatury iberoamerykańskiej, powieść anonsująca nowy gatunek, zarazem w warstwie poetyckiej będąca jego formalnym manifestem” – recenzja wznowionego przez PIW „Królestwa z tego świata” Alejo Carpentiera.

Tematycznym i stylistycznym spoiwem „Opowiadań bizarnych” Olgi Tokarczuk jest, jak wskazuje sam tytuł, dziwność. Kolejne opowiadania miały nie tylko eksplorować dziwność późnonowoczesnej kultury i życia codziennego, ale też wykorzystywać efekt dziwności na potrzeby różnych egzystencjalnych i społecznych interwencji. Przynajmniej coś takiego sugerowała machina promocyjna książki.

Z reportażu „Aleja Włókniarek” Marty Madejskiej wyłania się nie tylko historia łódzkich włókniarek, ale też opowieść o sytuacji polskich robotnic od XIX do XXI wieku, historia kobiecej emancypacji, obraz PRL-u z perspektywy fabrycznego okna, a nie walki opozycyjnej.

Sen w tomie jest synonimem choroby. Nie zawsze posiada ona jednak pejoratywny wydźwięk. Wysoka temperatura, dreszcze, ciało, które niedomaga, jest jednocześnie bardziej wrażliwe. Bycie chorym pozwala widzieć więcej, „zabrać z niej fragment choroby/ i ponieść dalej w świat”, to chęć „zarażenia wrażliwością” innych stworzeń – ludzi – recenzja tomu „Sny uckermärkerów” Małgorzaty Lebdy.

Po tacierzyńskim „Jasnopisie” przyszły „Mediany”, czyli pozorny powrót do wcześniejszej poetyki, ale powrót w najgorszym znaczeniu: stylistyczny, a nie intelektualny. Poezja Siwczyka, doświadczająca obecnie czegoś w rodzaju kryzysu wieku średniego, przeobrażała się już kilkakrotnie, tym razem jednak wyraźnie nie może wstrzelić się w czas – recenzja tomu „Mediany” Krzysztofa Siwczyka.

Dostajemy do rąk nie tylko biografię samej Ireny Sendlerowej, ale i opowieść o relacjach polsko-żydowskich w XX wieku, studium socjologiczne na temat warunków życia pod okupacją, polskiego systemu wartości czy sposobów radzenia sobie w biedzie – recenzja książki „Sendlerowa. W ukryciu” Anny Bikont.

„Betonia” domyka architektoniczną tetralogię non-fiction Beaty Chomątowskiej. Autorka wypracowuje w niej nowy typ reportażu historycznego – taki, który skupia się na architekturze i opowiada o jej przemianach, dzięki czemu pokazuje zmiany, jakim podlega dane społeczeństwo. Jej reportaż historyczny cechuje statyczność, szczegółowość, dystans, społeczne zaangażowanie i subwersywność.

Gdy już odrzucimy kategorie naiwnej lektury oraz zawierzenia podmiotowi i utożsamienia się z nim, trafiamy na ścianę językowej ekwilibrystyki, która nie jest w stanie sproblematyzować własnego statusu ani unieść feministycznego z gruntu przesłania – recenzja „dzięki bogu” Anny Augustyniak.

„»Nightwood« nie przynosi pocieszenia”, stwierdza Jeanette Winterson, współczesna klasyczka lesbijskiej literatury i autorka kolejnego po Eliocie wstępu do tej książki. To prawda. Powieść Djuny Barnes, chociaż zaledwie stupięćdziesięciostronicowa, gęsta jest od atmosfery wzajemnego niezrozumienia bohaterów i bohaterek.

Czytelniczka Ryby ma nie pamiętać o sobie jako stabilnym podmiocie, zapomnieć o przynależności do jakiejkolwiek grupy społecznej, klasy, wspólnoty językowej danego narodu czy mniejszości. Ma stać się podobna samemu poecie, czyli „orybieć” – recenzja „Podręcznika naukowego dla onironautów”.

Niedojrzałość to cecha konstytutywna tomu „Pozdrowienia ze świata” Dominiki Dymińskiej; organizuje go na każdej możliwej płaszczyźnie – językowej, kompozycyjnej, polityczno-społecznej. Ogromna, zdawałoby się, dawka sprzeciwu, jaką ze sobą niesie, nie ma jakichkolwiek możliwości, by stać się zarzewiem buntu czy choćby zwiastunem zmiany.

Dzieło Mishimy zaświadcza o niebywałej intensywności, z jaką chłonął on życie we wszelkich jego przejawach. Wznowiona właśnie w Państwowym Instytucie Wydawniczym „Złota Pagoda” w tłumaczeniu Anny Zielińskiej-Elliott to tylko skromna część bogatej spuścizny pisarskiej Japończyka, choć rzucająca sporo światła na jego poglądy filozoficzne i estetyczne.

Esej czy medytacje Pucka nad przeobrażeniem zupełnym są poprowadzone niespiesznym lotem w kilka stron naraz. Samo znalezienie formuły wypowiedzi jest częściową odpowiedzią na problem, zwłaszcza, że w puencie autor opowiada się za ezoteryczną identyfikacją holometabolii jako procesu zapamiętywania, w którym postać finalna motyla odpowiada wspomnieniu – recenzja „Sennika ciem i motyli”.

„Po szkodzie” jest książką słabą. Trzeba to napisać, bez względu na szacunek do autora i wdzięczność dla tego, co zrobił w poezji. Słabość tej książki to też okazja do przyjrzenia się pewnym zjawiskom, które sprawiają, że wiersze przestają trafiać na podatny grunt, że rozumiane jako komunikaty i sprawozdania z rzeczywistości mijają się ze swoim czasem (a nie liczyłbym na to, że będzie jakiś inny, zmartwychwstały czas, który je ugości) – recenzja najnowszego tomu Bohdana Zadury.

Przez kilkanaście lat bardzo mało pisano w Polsce o pracy. W nowym tysiącleciu temat ten stał się nieatrakcyjny i znikł, przykryty opowieściami reporterskimi o egzotycznych wyprawach. Wydaje się, że ta zła passa została przełamana, bo w ostatnich dwóch latach opublikowano kilka tytułów. Jednym z nich jest właśnie książka „Nie hańbi” Olgi Gitkiewicz.

Lektura „Krótkiej wymiany ognia”, najnowszej książki Zyty Rudzkiej, budzi wiele moich wątpliwości. Zarzucam tej powieści grzech najcięższy: obracanie Traum i Historii w przedmiot gry, oswajanie przez estetyzowanie – i to właśnie teraz, kiedy potrzeba nam raczej postawienia w stan niepokoju i najwyższej moralnej niewygody.

To jest tom, w którym gaśnie wcześniejsza rozbuchana poetyka wkurwu, a spada wraz z liśćmi i jesiennym deszczem subtelno-kiczowata poetyka smutku – recenzja „Utylizacji. Pęt miast” Tomasza Bąka

Flanagan nie pozostawia wątpliwości: narracja medialna jest nie do ruszenia, bo u jej podłoża leży nie rzetelne informowanie, ale kreowanie rzeczywistości pełnej napięć, emocji i antagonizmów – recenzja „Nieznanej terrorystki” Richarda Flanagana.

Krzysztof Rutkowski powrócił. Powrócił, by nauczać sztuk wyzwolonych i przy okazji samemu się wyzwolić. By zostać Marsjaszem 2.0, uprawiać fitness z Artemidą i wpadać co noc w dionizyjski trans. By mówić językami ludzi i aniołów. I mędrców, i psów – recenzja „Warszawskich pasaży” Krzysztofa Rutkowskiego.

Wielopoziomowa odwaga poezji Jarniewicza skutkuje wrażeniem ciągłego ruchu: dostajemy do rąk wiersze opisujące własne powstanie, koncepty, które uciekają od bycia konceptami, erotyzm, który nie chce dać się wcisnąć w żadną autokreacyjną konwencję – pisze Paweł Kaczmarski w recenzji tomu „Puste noce” Jerzego Jarniewicza.

„Alicyjka…” Liliany Hermetz stawia ważne i odważne pytania: może to one, matki i córki, są rezerwuarem przemocy? Może to one, szarpiąc się w swoim uwikłaniu, w istocie napędzają i repetują tragedię samotności w rodzinie? Może to ich niewidoczność przyczynia się do reprodukcji ustalonych relacji władzy? Może to one są ich realnym nośnikiem, a jednocześnie powodem zamazania źródła przemocy?

Trudno nie ulec wrażeniu, że „Lata szkolne Jezusa” to w gruncie rzeczy historia o miłości, która rozumiana jest na tyle sposobów, ilu jest bohaterów powieści. Coetzee nie ocenia żadnego z nich. To nie tyle kwestia relatywizmu, co przenikliwego realizmu pisarza.

Można? Można. To łatwe jak rzucanie palenia. A jeszcze bardziej picia – powiedzieć mógłby Jerzy Andrzejewski – w końcu robił to tyle razy. Książka Anny Synoradzkiej-Demadre „Jerzy Andrzejewski. Przyczynek do biografii prywatnej” odtwarza dramaturgię podejmowanej raz po raz i aż do śmierci, jakby na wzór alkoholowej i z równie zmiennym powodzeniem, „homoseksualnej terapii odwykowej”.

Antropolog Kacper Pobłocki napisał książkę o ekonomii i historii gospodarczej, w której myślenie temporalne zastępuje myśleniem przestrzennym, okcydentalizm glokalizmem, a nacjonalizm metodologiczny „globalnym materializmem”. Śmiało odczarowuje w niej genealogiczne mity i wyjaśnia trwające procesy – Adam Klewenhagen recenzuje „Kapitalizm. Historię krótkiego trwania” Kacpra Pobłockiego.

We „Fragmentach dziennika SI” Łukasz Zawada pokazuje nam nowy początek w historii literatury, początek w którym to nie ludzie a maszyny piszą książki, ale nie tak jak chcieli tego futuryści, neolingwiści czy cybernetycy. Od teraz dzienniki, powieści i prozę będą pisać maszyny upodmiotowione, wyzwolone i inteligentne, a ludzie będą to wydawać i sprzedawać sobie nawzajem.

Mencwel ani przez chwilę nie pozwala nam zapomnieć, że jest profesorem od kultury zafascynowanym wsią, co robi wrażenie, jakby się po tej wsi przechadzał w tweedowej marynarce i z fajką – recenzja „Toastu na progu” Andrzeja Mencwela.

Ozdóbkowe interteksty i chwyty metafikcji, szafowanie »wielkimi słowami«, karykaturalnie proste postaci… To wszystko cechy, dzięki którym najnowsza powieść Karpowicza stanowi szczytowe osiągnięcie, czyli zwiastun postępującego upadku, polskiej literatury środka – produkt dla każdego i dla nikogo – recenzja „Miłości” Ignacego Karpowicza

Mitchell przez trzydzieści lat krążył po mieście w poszukiwaniu bohaterów. Mieli być odrzutkami, nie prowadzić standardowego trybu życia, nie wpasowywać się w społeczeństwo. Funkcjonowali na przecięciu społeczności i światów: tych, które stworzyli sobie sami oraz tych, w których z konieczności musieli funkcjonować – recenzja „Up in the Old Hotel” Josepha Mitchella

Bolechowski zamek trwa, a jego zmiany od przedwojennego zamku hrabiowskiego po powojenne muzeum to tylko kosmetyka, chciałoby się powiedzieć: płytko kryjący tynk. Zamek-muzeum góruje i tylko w niewielkim stopniu kształtuje folwark, a później wieś – recenzja „Robinsona w Bolechowie” Macieja Płazy

Lorca jest jednym z tych poetów, którzy nigdy nie zabrzmią w polszczyźnie w pełni przekonująco. Kanoniczny przekład Ficowskiego ma swoją rasę, ale ma i swój wiek; w związku z tym mnożenie tłumaczeń nie jest od rzeczy, bo manipulując nimi jak zestawem przesłon, możemy dostrzec majak „przekładu idealnego” – recenzja wyboru wierszy Federico García Lorki „Gips i jaśmin”.

Joanna Bator już kilka lat temu zapowiadała w wywiadach, że jej marzeniem jest napisać powieść rozgrywającą się w Japonii. Opowiadała też o trudnych momentach w życiu, o różnych pomysłach na „zbieranie siebie”. Jej kolejne powieści powstają z nawarstwiania motywów – tak, jakby budowała poprzez swoją twórczość rodzaj emocjonalnej mapy, na której między tymi samymi punktami pojawiają się nowe połączenia – recenzja „Purezento” Joanny Bator.

Dwudzieste stulecie nie obeszło się łaskawie z pięknoduchami takimi jak Yeats. W miarę narastania kontrkulturowego harmidru jego głos stawał się coraz słabiej słyszalny, a w szumie postindustrialnego wszystkoizmu, przechodzącym w huk od czasu pojawienia się mediów społecznościowych, niemal całkowicie już zanikł – recenzja „Esejów” Williama Butlera Yeatsa

Jest to książka o szczególnego typu więzi, jaka potrafi łączyć autorkę i czytelniczkę: więzi głębokiej, emocjonalnej, twórczej. To tej Safony szuka Lis – i znajduje ją, a zarazem znajduje Lesbos, ponadczasową i „ponadkulturową” komunię kobiet kontynuujących „pieśń słowiczą” o miłości i pięknie – recenzja „Lesbos” Renaty Lis

O ile w kwestii spotkania pojedynczego czytelnika z książką Llosa ma raczej niewiele do powiedzenia, o tyle poprzez umieszczenie literatury w makroperspektywie i próbę wysondowania, gdzie właściwie jest jej miejsce, dotyka kwestii jej wpływu na procesy historyczne – Karolina Filipczak recenzuje zbiór esejów „O czytaniu i pisaniu” Mario Vargasa Llosy.

Suwiński ogląda rzeczywistość w sposób obiektywny, chłodny, a zarazem nie potrafi lub nie chce (raczej to drugie) uwolnić się od sakralizującej maniery, która w każdym resztkowym słowie próbuje odnaleźć kamień węgielny świątyni, a obserwację przerobić we wschodnią praktykę zen.

W głosie pisarki pobrzmiewa samotność człowieka spoglądającego na własną historię. Przeszłość jest długim śladem, który z naszej perspektywy widzimy tylko my, absolutnie w tej wizji osamotnieni – recenzja „Zapachu mężczyzny” Agnety Pleijel

Po raz kolejny czytam nagrodzony Nagrodą Literacką Gdynia tom „Schrony” Michała Sobola. Znakiem rozpoznawczym jego dykcji jest długie zdanie, meandrujące przez kolejne, zwarte wersy, Sobol to zwykle poeta krótkich fabuł z morałem. W dłuższych formach potrafi czerpać z Krasickiego, by ostatecznie zbliżyć się do czeskich prozaików.

Jest coś znacząco przewrotnego i jednocześnie dojmująco smutnego w tym, że miłość w „Miłości” jest najlepiej opowiedziana w światach odległych: w bezpowrotnie minionej przeszłości i baśni – recenzja „Miłości” Ignacego Karpowicza

„Wiersze za sto dolarów” Piotra Mareckiego można kupić w cenie okładkowej za 17 złotych polskich. W internecie do znalezienia nawet za 11 złotych. Opłaca się. Chociaż autor programowo namawia do nieczytania swojej książki, ja przeczytałam i zapewniam, że też się opłaca.

Poprzez takie, a nie inne ukształtowanie wierszy tworzących książkę, poetka gra na nosie wszystkim znajomym po fachu, którzy_które wzdychali na wieść o jej następnym literackim przedsięwzięciu. Sygnatura Mueller nie znika, zostaje tylko pokolorowana kredkami przez jej dzieci.

Zarówno zatwardziali fani pisarza-celebryty, jak i czytelnicy znużeni wybrykami Trumana Capote’a znad Wisły powinni mieć się na baczności, Witkowski oferuje im bowiem literacką eskapadę pełną obscenicznego poczucia humoru. Smakosze wyrafinowanej prozy spod znaku Jacka Dehnela i W. G. Sebalda raczej się w tych klimatach nie odnajdą – recenzja „Wymazanego” Michała Witkowskiego

Z niekłamaną radością powitałem pierwszą tak obszerną, że niemal kompletną biografię Gombrowicza autorstwa Klementyny Suchanow. Sama w żadnym wypadku nie będąc krzykliwa, pozwala, by jego krzyk wreszcie wybrzmiał w głębinach swych sensów, a zwłaszcza – chyba najwyższy już czas – na powierzchni rozlicznych bezsensów.

Dziennik li to, spowiedź rozczarowanej życiem marzycielki, czy blef cynicznej intelektualistki, której „resentymentalny sentymentalizm” powraca do nas jak nietzscheańskie powtórzenie i prezentuje nam człowieka spełnionego: ostateczny produkt europejskiego nihilizmu? – recenzja „Zimnej książki” Marty Podgórnik

Chodzenie i pisanie są w przedziwny sposób zsynchronizowanymi czynnościami. Obydwie posługują się rytmem, który jednak dla każdej osoby jest znacząco odmienny – pisze Olga Byrska w recenzji „Flâneuse” Lauren Elkin.

Darek Foks w „Kronsztadzie” daje się przeczytać jako dość standardowy głos z dobrze nam znanego chóru silnych podmiotów lat 90. Daje się przeczytać jak Świetlicki, Zadura, Sendecki, Jaworski. Daje się tak przeczytać i nic strasznego się nie dzieje.

Bielawski opisuje nie tyle koniec pewnej epoki gospodarczej i politycznej, ile czasy, w których ważne było zaufanie i międzyludzkie układy. To ostatnie lata przed epoką self-made-manów, coachingu, mody na asertywność czy internetowych kreacji – recenzja „Twardych parapetów” Macieja Bielawskiego

Mam sporo marzeń dotyczących przyszłości. Ale przede wszystkim mam nadzieję, że nigdy nie zostanę bohaterem opowiadania Wellsa Towera – recenzja tomu opowiadań „Ruiny i zgliszcza”.

Siła feminizmu Zadie Smith tkwi w jej języku i jego subtelności: jest świadoma znaczenia słów, które – roztropnie ważąc – wybiera, ale też nieobecności i przemilczeń, na jakie się decyduje – pisze Teresa Fazan w recenzji powieści „Swing Time”.

„Swing Time” Zadie Smith otwiera niewątpliwie sporo drzwi i zerkanie na to, co kryje się za nimi za pośrednictwem oczu bezimiennej X, stanowi pewien dyskomfort.

Bartczak z jednej strony popuszcza językowi uzdy, z drugiej zaś spod biologicznej otuliny tomu wyrastają maszynowe metafory, opakowane jakby przez poetów dwudziestolecia zafascynowanych technologiczną zmianą, metalicznością i rozwojem – recenzja tomu „Pokarm suweren” Kacpra Bartczaka.

Ten tom napisali przedsiębiorcy i przedsiębiorczynie – na wnioskach, w okienkach, w swoich domach i biurach. W „Firmach” znajdziemy w większości smutne nazwy przegranych i garstkę wesołych nazw zwycięzców. To wielka alfabetyczna epopeja narodowa, „Pan Tadeusz” na dwudziestosiedmiolecie polskiego kapitalizmu.

Malek pielęgnuje frazy krótkie i szeroko rozstawione, nie dobrane przypadkowo, ale raczej skutecznie rozpychające horyzont poznawczy czytelniczki. Swoją technikę poetycką opiera na dwóch ruchach: permanentnego rozszerzania pasma emisji wiersza i jednoczesnego wygładzania wynikającej z takich praktyk szorstkości emisji – recenzja „Kordu” Natalii Malek

W recenzjach kolejnych tomów Honeta roi się od mniej lub bardziej sensownych interpretacji – wskutek przeświadczenia, że pierwsza osoba, która je zrozumie, przejdzie do historii literatury – recenzja „cichych psów” Romana Honeta.

Solidna zeszłowieczna erudycja Starobinskiego, który pisząc o melancholii, łączy wiedzę o literaturze, historię idei i historię medycyny, może się chwilami wydawać nieco nużąca, ale czytając go, mamy komfortowe przeświadczenie, że po tej lekturze nie trzeba będzie już niczego doczytywać na ten temat u innych – recenzja „Atramentu melancholii” Jeana Starobinskiego.

Niezwykły duet: Klocuch – troll, geniusz, youtuber i autor peja, anonimowy współpoeta, zderzyli się w twórczym szale i stała się literatura – Paulina Chorzewska recenzuje fanpage „Wiersze Klocucha pisane w środku nocy”.

Wiersz Buliżańskiej pozostaje statyczny, unieruchomiony jak żuk w formalinie, a przy tym znać w nim każdy trud poetyzacji, każdą kombinację, metonimię, toporność doboru środków – Jakub Skurtys recenzuje „wizyjną” Martyny Buliżańskiej.

Historia miasta, które emigrowało na inny kontynent, generuje nieoczekiwane znaczenia w czasach powszechnej migracji. Baśniową opowieść o fortecy, która przepłynęła Atlantyk, Beniamin M. Bukowski rozpisuje na pięć głosów w opublikowanym przez lutowy „Dialog” dramacie „Mazagan. Miasto”.

Najciekawsi „Argonauci” są wtedy, gdy związek całkowicie nieesencjonalistyczny i nienormatywny musi skonfrontować się z konserwatywną prozą życia – pisze Olga Byrska o eseju Maggie Nelson w pierwszym tekście z cyklu „Oczekiwane”.

Wicha nurza się w odmętach pamięci, pragnąc odnaleźć w „czarnych znakach” jakąś puentę i wywróżyć z ciągów liter parę oględnych słów. Ma być rzeczowo i bez zbędnych sentymentów. „Bo matka zawsze tak mówiła” – Maciej Oleksy recenzuje „Rzeczy, których nie wyrzuciłem” Marcina Wichy.

Odbiorca dzieła Garcilassa czuje się trochę jak widz „Satyriconu” Felliniego albo – by pozostać po drugiej stronie Atlantyku – „Apocalypto” Mela Gibsona. Ogląda sekwencje obrazów, lecz nie ma pewności, czy rozumie to, co widzi – recenzja książki „O Inkach uwagi prawdziwe” Inca Garcilasso de la Vega.

Uruchamiam krytycznoliteracką empatię, żeby zrozumieć ów mgielny, (nie)czytelny i ściszony dyspozytyw, który przydzielił Susce rolę głównego nominowanego poety Roku Pańskiego 2017, wespół z Jackiem Podsiadłą i Jerzym Kronholdem – kolejna odsłona cyklu „Krytyka negatywna” Jakuba Skurtysa.

Co właściwie można było zrobić innego niż zapowiadać tę książkę jako opowieść o pisarzu, który „nie jest spiżową figurą na postumencie, lecz prowadzącym podwójne życie, targanym namiętnościami człowiekiem z krwi i kości?“ – recenzja książki „Prus. Śledztwo biograficzne“ Moniki Piątkowskiej.

W „Rujach i wyciszeniach” Marcina Ostrychacza dostrzegamy ślady wszystkich prawie nurtów obecnych na rynku, jednak twórczo i na swój sposób przetworzonych.

Polski czytelnik marzy o tym, by przeczytać nową „Lalkę”, polska literatura stroni jednak od problemów ekonomicznych. Muszyński nie ma w sobie tych obaw i pokazuje nam w świetnym stylu takie światy, które nie istnieją z perspektywy Warszawy – recenzja „Fajrantu” Andrzeja Muszyńskiego.

Z pewnością wielka jest siła uwodzenia tej książki (uwodzenie wszak to radykalne przeciwieństwo realności), bo od samego początku zapowiada coś, co się nie może wydarzyć, a w konsekwencji ujawnienie tajemnicy momentalnie wygasza jej atrakcyjność – recenzja „Foucaulta w Warszawie” Remigiusza Ryzińskiego.

Dziwny to album, ale jego dziwność jest przede wszystkim wyrazem dziwności przedmiotu, który omawia, a zatem tej nieoczywistej oczywistości ruin.

Hitchens w swojej książce doskonale unika pułapki kombatanckiego zadęcia i buduje interesujący projekt egzystencjalny, który, mimo upływu ponad piętnastu lat, czytany w Polsce w 2017 roku, zaskakuje aktualnością – recenzja „Listów do młodego kontestatora” Christophera Hitchensa.

Międzymorze jest krainą pomiędzy, nie do końca pewną własnych cech, raczej wypadkową sił zewnętrznych niż oferującą coś swoistego. Czymś, co próbuje się określić, ale zawsze w oparciu o formy nadane z zewnątrz. Półperyferium – Aleksander Sławiński recenzuje „Międzymorze” Ziemowita Szczerka.

Wszystkie znaki na niebie i ziemi (tej ziemi) wskazują na to, że kończy się w Polsce cyberżulerstwo, a zaczyna nowy, lepszy świat zwycięzców – era sukcesizmu. Spokojnie, proszę nie wyłączać komputerów. Dalej dzielnie przy nich siedzimy, tylko że teraz jesteśmy przebudzeni i gotowi na świadomy rozwój. Czas na produktywne siedzenie przed kompem – Paulina Chorzewska pisze o „WINNING!” Leszka Onaka

Z dnia na dzień dochodzi do powołania totalitarnej, teokratycznej Republiki Gilead. Wizja Atwood jest skrajna, to historia o niewoli i o tym, co dzieje się z człowiekiem pozbawionym wszelkich praw i wolności, któremu odbiera się tożsamość i godność. I nie bez powodu ten człowiek ma płeć – Teresa Fazan o „Opowieściach podręcznej” Margaret Atwood.

Pamięć na kartach „Koło miejsca” jest zmuszana do uwydatnienia szczegółu, by następnie „błyskawicznie zatopić go w planie ogólnym, w jałowej atmosferze utraty”. Próżno szukać tu jednak tkliwej melancholii i słodko-defetystycznego blichtru, które charakteryzowały poetę jeszcze parę lat temu – Maciej Oleksy w recenzji „Koło miejsca/Elementarz” Krzysztofa Siwczyka i Michała Łuczaka.

Problem zatem dotyczy nie tylko tego, czy #Marcin Orliński jest memem, ale również tego, jakie konsekwencje ma to dla naszej lektury, dla domniemanej figury czytelnika (jednak z ciałem i w miarę racjonalnego) i w jakim świetle stawia recepcję poprzednich książek autora.

„Kentucky Route Zero” jest trochę grą, a trochę interaktywną animacją, tyle że podzieloną na akty i sceny. W pewnym momencie staje się teledyskiem z elementami karaoke. Wreszcie, co najistotniejsze, w „Kentucky Route Zero” trzeba czytać i to dużo, choć trudno nazwać to coś tekstem.

Tomik „minimum” z 2017 r. autorstwa Urszuli Zajączkowskiej, warszawskiej botaniczki i adiunktki w Samodzielnym Zakładzie Botaniki Leśnej SGGW, to taki fenomen literacki, wobec którego współczesna krytyka literacka przeszła bokiem.

Nie mogę przestać myśleć o bocznej, potencjalnej ścieżce polskiej poezji współczesnej. Oto Andrzej Sosnowski zostaje w Warszawie na Korei i obserwuje, jak kilka kroków od jego mieszkania na gruzach fabryk powstają szklane domy polskiego kapitalizmu – recenzja „Trawersu” Andrzeja Sosnowskiego.

Za wszelką cenę próbuje Pietrzak wypracować własny idiom, „wyjęzyczyć się”. Stawką jest oczywiście skuteczność i niepowtarzalność komunikacji, ale tak postawiona kwestia językowej osobności skazuje autora właśnie na bloomowski agon, z którego nie wychodzi zwycięsko – recenzja tomiku „Stabilne” Wita Pietrzaka.

Wystarczy choć raz otrzeć się o projekt biograficzno-artystyczny znany jako Ryba, by wiedzieć, że dopiero w tym osobowościowym kontekście wiersze z „Daru Meneli” nabierają właściwego im sensu – recenzja „Daru Meneli” Roberta Rybickiego.

Chodziło z pewnością o miłość, przynajmniej jednostronną, ale też – chyba przede wszystkim – o literaturę. Zaczyna się skromnie, w roku ’54, po kilkunastu miesiącach od pierwszego spotkania, od klasycznych dedykacji w podarowanych książkach – recenzja „Wszystko jak chcesz. O miłości Jarosława Iwaszkiewicza i Jerzego Błeszyńskiego”.

Recepcja prozy Wallace’a zdaje się zdominowana zasadą tertium non datur. Ewidentnie coś w tym jest: czytelnicy, w tym także krytycy albo uwielbiają jego książki, albo uważają je za pretensjonalne i przeintelektualizowane gnioty. Pozostali stają w dziwnym rozkroku i zastanawiają się, co właściwie o nich myśleć – recenzja „Niepamięci” Davida Fostera Wallace’a.

Tom jest skonstruowany na wzór plecionki, cykle poetyckie są poprzekładane, przetasowane, „chodzą” te wiersze jak włosy w warkoczu, spajają tom. Ta naprzemienność przywołuje jakąś cykliczność natury tudzież pamięci – recenzja „Tobołka” Ewy Chruściel.

W nowej książce Podgórniego dokonuje się emancypacja statusu, facebookowego postu jako formy (cyber)poetyckiego wyrazu, zakorzenionej we współczesnej codzienności. „Pamiętne statusy” to poezja cybernetyczna w wersji user friendly.

Michał Cichy w swojej drugiej książce, „Pozwól rzece płynąć”, ponownie zabiera nas na długi spacer po współczesnym, europejskim mieście. Flaneur? Jeśli tak, to bardzo osobliwy: flaneur na opak, taki, który odwiedza wyłącznie znane sobie miejsca, powtarza trasy, zapuszcza korzenie, a potem patrzy jak rosną.